بنیاتێ‌ دەستپێك و دوماهی د حیكایەتێن فوڵكلۆریێن كوردیدا

المؤلفون

  • محسن عارف صالح پشكا زمانێ كوردى، كولیژا زمانان، زانكۆیا دهوك، هه‌رێما كوردستانێ _ عیراق.
  • ارام یوسف ابراهیم پشكا زمانێ كوردى، كولیژا زمانان، زانكۆیا دهوك، هه‌رێما كوردستانێ _ عیراق.

DOI:

https://doi.org/10.26436/hjuoz.2021.9.4.753

الكلمات المفتاحية:

بنیاتێ‌ دەستپێكێ‌، بنیاتێ‌ دوماهی، حیكایەتا فولكڵۆری، جۆرێن بنیاتێ‌ دوماهیێ‌، گەلێری

الملخص

هەر ل دەستپێكا ڤەگێرانا سەرهاتیێان، ڤەگێری هەولدایە ب شێوەیەكی ژ شێوەیان شین تبلێن خۆ ل سەر  سەرهاتییان بهێلیت، ئانكو مەبەستا مە ئەوە كو ڤەگێری هەولدایە ل بەری گۆتنا سەرهاتیێ‌ و حیكایەتێ‌ ئەو ب خۆ دەستپێكەكێ‌ بۆ مە ڤەگێریت، ئەڤجا ئەڤ دەستپێكە یا كورت یان درێژبیت، وەكو دەروازەیەك بۆ چوونا ناڤ روویدان و بوویەرێن سەرهاتیێ‌، هەردیسان ل داویا سەرهاتیێ‌ ڤەگێری دیسان هەولدایە بنیاتێ‌ دوماهی بدانیت، ب ڤێ‌ چەندێ‌ رۆلێ‌ وی د ڤەگێران و رێكخستنا بوویەراندا دیاربیت. لەورا د قۆناغێن پێشكەفتیدا ئەڤ چەندە بووینە نەریتەك، كو ڤەگێر د حیكایەتێن خۆ یێن فولكڵۆریدا ب كاربهینیت، دەرئەنجامێ‌ ڤی كاری بنیاتێ‌ دەستپێك و دوماهی پەیدابوویە. د ڤێ‌ ڤەكۆلینێدا ئەڤ پرسیارە دهێنە ئازراندن. ئەرێ ئەو ج شێوازن بۆ دەستپێک و دوماهی یا حیکایەتێن فولکلوریێن کوردی ب کاردهێن؟ ئەرێ هەڤنێزیکبوونەک ل سەرجەم کوردستانێ د ناڤبەرا ڤان شێوازاندا هەیە؟ ب ڤێ چەندێ هەولەك هاتیە دان كو زێدەتر ژ (38) پەرتووكێن ل سەبارەت سەرهاتی و حیكایەت و چیرۆكێن فولكڵۆری تەماشەبكەین، بۆ هەر ئێك ژ بنیاتێ‌ دەستپێك و دوماهی خشتەیەكی دروستبكەین كو تێدا ئاماژە ب شێوازێن هەردوو بنیاتان ل دەڤەر و ناوچەیێن جودایێن كوردستانا مەزن بدەین. ئەڤ ڤەكۆلینە ل ژێر ناڤونیشانێ‌ (بنیاتێ‌ دەستپێك و دوماهی د حیكایەتێن فوڵكلۆریێن كوردیدا)یە،   

السير الشخصية للمؤلفين

محسن عارف صالح، پشكا زمانێ كوردى، كولیژا زمانان، زانكۆیا دهوك، هه‌رێما كوردستانێ _ عیراق.

پشكا زمانێ كوردى، كولیژا زمانان، زانكۆیا دهوك، هه‌رێما كوردستانێ _ عیراق.

ارام یوسف ابراهیم، پشكا زمانێ كوردى، كولیژا زمانان، زانكۆیا دهوك، هه‌رێما كوردستانێ _ عیراق.

پشكا زمانێ كوردى، كولیژا زمانان، زانكۆیا دهوك، هه‌رێما كوردستانێ _ عیراق.

المراجع

ئێك: پەرتووك:
أ‌- ب زمانێ‌ كوردی:
1- ئامێدی، صادق بها‌ء الدین (2002)، ژ فولكلۆرێ‌ كوردی، چ1، بڵاوكراوەی ئاراس، هەولێر.
2- ئامێدی، محمد عبدالله (2019)، گوڕیكا مالا كەلێ‌ (سەرهاتی و چیڕۆكێن تایبەت ب میرگەها ئامێدیێڤە)، ئەنستیتویا كەلەپوورێ‌ كوردی، دهوك.
3- ئەحمەد، خدر شێخە (2008)، چەند چیرۆكێكی فۆلكلۆریی ناوچەی پشدەر، ئامادەكردنی: ڕێبوار بەكرەجۆیی، چ1، ئنستیتیوتی كەلەپوری كورد، سلێمانی.
4- ئۆرەیی، شەعبان (2020)، چیرۆكێن (مام شەعبان)ێ‌ ئۆرەیی، بەرهەڤكرن: جۆتیار شەعبان ئۆرەیی، چ1، ئەنستیتوتا كەلەپوورێ‌ كوردی، دهوك.
5- ئۆسمان، حسێن حاجی (2012)، ڕۆڤیێ‌ فێلباز (كۆمەك ژ چیڕوكێن ڕۆڤیان)، چ1، ئەنستیتوتا كەلەپوورێ‌ كوردی، دهوك.
6- ئۆسمان، سالح جاسم (2008)، شەڤبێر (چیرۆك و سەرهاتیێت دەڤەرا شاریا)، چ1، ئەنستیتویا كەلەپوورێ‌ كوردی، دهوك.
7- بامەرنی، عەبدورەحمان (2007)، ژ بەرپەرێن كەڤن (سەرهاتیێن كوردی)، چ1، ئەنستیتویا كەلەپوورێ‌ كوردی، دهوك.
8- بامەڕنی، عەبدولڕەحمان (2011)، شەڤێن چلەیی (چیڕۆك و چیڤانۆكێن كوردی)، چ1، ئەنستیتویا كەلەپوورێ‌ كوردی، دهوك.
9- بامەرنی، مەهدی (2009)، دیتن هزارێ‌ (چەند دەقێن چیرۆكێن فۆلكلۆرێ‌ كوردی)، چ1، ئەنستیتویا كەلەپوورێ‌ كوردی، دهوك.
10- بامەرنی، مەهدی حاجی (2007)، هەیامێ‌ بەرێ‌، چ1، ئەنستیتویا كەلەپوورێ‌ كوردی، دهوك.
11- تەقی، جەلال (2006)، شەوانی گوێ‌ ئاگردان، چ2، بڵاوكراوەی خانەی چاپ و بڵاوكردنەوەی چوارچرا، سلێمانی.
12- پرۆژەیا ئەنستیتوتا كەلەپوورێ‌ كوردی، دهوك (2015)، بێدەرەك ژ فۆلكلۆرێ‌ دەڤەرا بەهدینان (میرێ‌ ئامێدییێ‌)، چ2، ئەنستیتوتا كەلەپوورێ‌ كوردی، دهوك.
13- جەعفەر، حەجی (2007)، جارەكێ‌ ژ جارا (هندەك ژ چیرۆكێن فولكلۆرێ‌ زارۆكان ل دەڤەرا بادینان)، ئەنستیتویا كەلەپوورێ‌ كوردی، دهوك.
14- جەعفەر، حەجی (2010)، گلاڤێژ (كۆمەلەكا چیرۆك و سەرهاتیێت فۆلكلۆری ل دەڤەرا بادینان، چ1، ئەنستیتویا كەلەپوورێ‌ كوردی، دهوك.
15- جەمال، ڕێبوار (2001)، بازی زێڕین (كۆمەڵێك چیرۆكی فۆلكلۆریی ناوچەی پشدەر)، چ1، ئنستیتیوتی كەلەپوری كورد، سلێمانی.
16- جەمال، ڕێبوار (2005)، ختكەسور (پێنج چیرۆكی فۆلكلۆریی كوردیی منداڵانەی ناوچەی پشدەر- لە باشوری كوردستان)، چ1، ئنستیتیوتی كەلەپوری كورد، سلێمانی.
17- جەمال، ڕێبوار (2014)، مریشكە پەڕبەڵەكە (چیرۆكی فۆلكلۆریی منداڵان)، چ1، ئنستیتیوتی كەلەپوری كورد، سلێمانی.
18- جعفر، حجی (2017)، چیڕۆك و چیڤانۆك ژ فولكلۆرێ‌ كوردی، چ1، ئەنستیتویا كەلەپوورێ‌ كوردی، دهوك.
19- جندی، حەجیێ‌ (2006)، حیكایەتێد جمعەتا كوردا، چ1، دەزگەها سپیرێز یا چاپ و وەشانێ‌، دهوك.
20- حەسەن، مەولود ئیبراهیم (2008)، تێر نەخۆرە، ب1، لە بڵاوكراوەكانی دەزگای چاپ و بڵاوكردنەوەی بەدرخان، هەولێر.
21- حەسەن، محەمەد فەریق (2010)، مەملەكەتی ماسی (37 حیكایەتی فۆلكلۆرییە)، چ3، دەزگای چاپ وبڵاوكردنەوەی ئاراس، هەولێر.
22- حسێن، خالد (2013)، بۆ مە گوتن – دەرگەهەك بۆ فولكلۆری، ڕێڤەبەریا چاپ و بەلاڤكرنا دهوكێ‌، دهوك.
23- خانكی، كۆڤان (2011)، سێدەرا شێشمس (سەرهاتی و ئەفسانە ژ فۆلكلۆرێ‌ ئێزدیان، چ1، ئەنستیتوتا كەلەپوورێ‌ كوردی، دهوك.
24- خەتاری، داود مراد (2013)، ژ چیرۆ و سترانێن دەڤەرا شێخان، چ1، ئەنستیتویا كەلەپوورێ‌ كوردی، دهوك.
25- دەشتمری، ڕەمەزان (2011)، بەلا ڕەش (چەند چیرۆك و سەرهاتیێن میر و حاكمان ژ دەڤەرا زاخۆ)، ئەنستیتویا كەلەپوورێ‌ كوردی، دهوك.
26- دزەیی، ئاواز (2005)، شەوانی دوگردكان، چ1، بەرێوەبەرایەتیی گشتیی ڕۆشنبیری و هونەر، هەولێر.
27- ڕاوچی، مەلا كەریم عەزیز نژاد (1393)، شەوارە، كۆكردنەوەی: كاوە عەزیز نژاد، چ1، بڵاوكەرەوە گولەپشتی، تاران.
28- ڕۆستەمی، ئەحمەد محەمەد میرزا (2012)، خورجێن (لێكولینەوە و بابەتی فۆلكلۆریی)، چ1، ئنستیتیوتی كەلەپوری كورد، سلێمانی.
29- شادی، ئەحمەد (2005)، چەپكێك چیرۆكی فۆلكلۆری، ئنستیتیوتی كەلەپووری كورد، سلێمانی.
30- شێلازی، جەمیل (2004)، چەند ڤەكۆلینەك د چیروكێن فوڵكلۆرێ‌ كوردی دا، چ1، ئینستوتی كەلەپوری كورد، سلێمانی.
31- شێلازی، جەمیل (2005)، چیروكێن میللیێن كوردی، چ1، ئینستیوتی كەلەپوری كورد، سلێمانی.
32- شێلازی، جەمیل محەمەد (2005)، ژ چیرۆكێن فۆلكلۆرێ‌ كوردی (كۆمەلە تێكست)، چ1، ژ وەشانێن ئێكەتیا نڤێسكارێن كورد، دهوك.
33- صلیوە، هاوژین (2012)، خوشكە نەسیمۆ (كۆمەڵە حیكایەتێكی فۆلكلۆریی سریانی)، چ1، ئنستیتیوتی كەلەپووری كورد، سلێمانی.
34- عابدین، توور؛ بۆهتان (2013)، ڤێكێخسۆكێت كوردی (چیرۆك و ستران)، كۆمكرن و بسەروبەركرن و وەرگێڕان: ئویگێن پریم و ئالبێرت سۆسن، ڤەكۆلین و سەراستكرن و بەرهەڤكرن: سەعید دێرەشی، چ1، ڕێڤەبەریا چاپ و بەلاڤكرنێ‌، دهوك.
35- عەبدوڵرەحمان، مەجید (2001)، خدری زیندە، چ1، وەزارەتی ڕەوشەنبیری ولاوان، هەولێر.
36- فارقینی، ئدریس (2012)، میسكێ‌ زازا (چیرۆك و سەرهاتی ژ دەڤەرێن ئێزدیان)، ئامادەكرن: ڕەشاد بێجرمانی، چ1، ئەنستیتوتا كەلەپوورێ‌ كوردی، دهوك.
37- قادر، عەبدولڵا حەسەن (2015)، هات و نەهات (چەند چیرۆكێكی فۆلكلۆریی كوردیی)، چ1، ئنستیتیوتی كەلەپووری كورد، سلێمانی.
38- نقشبندی، عبدالرحمن (1980)، هەبو..نەبو (ژ چیرۆكێن فولكلوری بو زاروكا)، دەزگای ڕۆشنبیری و بڵاوكردنەوەی كوردی، بغداد.
39- Ciwan, Diya (2012), Carek ji cara (Kurteçîrokên folklorî), Rêveberya çap û belavkirinê, Duhok.
40- Elban, Yasemîn (2018), Destegulek ji zargotina Herêma Xerzanê (Tetwan), Enstîtuya kelepûrê kurdî, Dihok.
41- Farqînî, Idrîs (2013), Destek Çîrok ji Folklorê Kurdî (ji rojnameya Roja Nû ûgovarên Ronahî û Hawar), Çapa yekem, Rêveberya çap û belavkirinê, Duhok.
42- Heydo, Salihê (2012), Pîra Bûk (çend çîrokên kevin û dêrîn ji gencîna folklorê me yê zêrîn – Rojavayê Kurdistanê), Enstîtuya kelepûrê kurdî, Dihok.
43- Heydo, Salihê (2013), Çend Çîrok ji Folklorê Kurdî (Ji Rojavayê Kurdistanê û devera Şingalê), Enstîtuya kelepûrê kurdî, Dihok.
44- Jaba, Aleksandar (2000), Çîrokên Kurmancî, Berhevoka: Cnkurd, Çapa yekem, Weşanên Çanda Nûjen , Stokholm.

ب‌- ب زمانێ‌ عەرەبی:
45- بلعابد، عبدالحق (2008)، عتبات (جيرار جينيت من النص الى المناص)، ط1، منشورات الاختلاف، الجزائر.
46- الحجمري، عبدالفتاح (1996)، عتبات النص (البنية والدلالة)، ط1، منشورات الرابطة، الدار البيضاء.
47- ستار، د. ناهضة (2003)، بنية السرد في القصص الصوفي (المكونات، والوظائف، والتقنيات، من منشورات اتحاد الكتاب العرب، دمشق.
48- كيليطو، عبدالفتاح (1988)، الحكاية والتأويل (دراسات في السرد العربي)، ط1، دار توبقال للنشر والتوزيع، دار البيضاء.
49- النصير، ياسين (2017)، الاستهلال (فن البدايات في النص الادبي)، ط4، دار نينوى للدراسات والنشر والتوزيع، دمشق.

ث‌- ب زمانێ ئنگليزى:
50- Kermode, Frank (2000), The Sense of an Ending (studies in the theory of fiction with a new epilogue), 3rd edition, Oxford University press, New York.

دوو: گوڤار:
51- اسماعيل، كامل (2011)، تقنيات المقدمة والخاتمة في السرديات الشعبية، مجلة الثقافة الشعبية، ع(14).
52- بلعابد، عبدالحق (2006)، شعرية الفاتحة النصية والخاتمة النصية (في رِواية تيميمون لرشيد بوجدرة)، مركز أبحاث الأنثروبولوجيا الاجتماعية، ع(7).
53- بوطيب، عبدالعالي (2002)، مساهمة في نمذجة الاستهلالات الروائية، مجلة علامات في النقد، ع(46).

سێ: رۆژنامە:
54- العدواني، د. معجب (2009)، جماليات النهايات الإبداعية مدخل نظري، جريدة الرياض، ع(14808).

چار: سایتێن ئەنترنێتێ:
55- صموئيل، ابراهيم 2014، النهايات المفتوحة:
https://www.aljazeera.net/news/cultureandart/2014/12/19/%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%AD%D8%A9

التنزيلات

منشور

2021-12-28

كيفية الاقتباس

صالح م. ., & ابراهیم ا. . (2021). بنیاتێ‌ دەستپێك و دوماهی د حیكایەتێن فوڵكلۆریێن كوردیدا. مجلة العلوم الانسانیة لجامعة زاخو, 9(4), 766–794. https://doi.org/10.26436/hjuoz.2021.9.4.753

إصدار

القسم

مجلة العلوم الانسانیة لجامعة زاخو

الأعمال الأكثر قراءة لنفس المؤلف/المؤلفين