به‌ریه‌ككه‌وتنی شێوه‌زاره‌كانی زاری كرمانجیی ناوه‌ڕاست له‌شاری كۆیه‌دا‌

المؤلفون

  • ده‌ریا سابیر حه‌مه‌د بةشي كوردي، فاكةلَتي ثةروةردة، زانكؤي كؤية، هةريَما كوردستانيَ - عيَراق.
  • شادان شوكر سابیر به‌شی كوردی، فاكه‌ڵتی په‌روه‌رده‌، زانكۆی كۆیه‌، هه‌رێما كوردستانێ - عێراق.

DOI:

https://doi.org/10.26436/hjuoz.2020.8.4.644

الكلمات المفتاحية:

زمان، زار، شێوه‌زار، به‌ریه‌ككه‌وتنی شێوه‌زاره‌كان، جۆره‌كانی به‌ریه‌ككه‌وتن

الملخص

ئةم تويَذينةوةية بة ناونيشاني (بةريةككةوتني شيَوةزارةكاني زاري كرمانجيي ناوةرِاست لة شاري كؤيةدا)ية، هؤكاري هةلَبذاردني ئةم تويَذينةوةية بؤ ئةوة دةطةرِيَتةوة، كة ئةم ناونيشان و بابةتة كاريَكي تازةية و كاري كةم لةسةر كراوة، ئيَمة دةمانةويَت لةم تويَذينةوةيةدا ئةم دياردة زمانيية رِونبكةينةوة، واتة ئامانجمان لةم تويَذينةوةية ئةوةية، ئةو بةريةككةوتنانة بخةينةرِوو، كة لة نيَوان شيَوةزاري كؤية و شيَوةزارةكاني تري كرمانجيي ناوةرِاست رِودةدات، ضونكة بةهؤي هةلَكةوتي جوطرافياي شاري كؤيةوة بة رِوني ئةم دياردة زمانيية لةشاري كؤية هةستي ثيَدةكريَت‌، رِيَبازي تويَذينةوةكةشمان‌، رِيَبازيَكي وةسفي شيكاريية، كةرةستةي تويَذينةوةكة بريتيية لة وشة و دةستةواذة و رِستةي ئاخيَوةراني ناوضةي تويَذينةوة، ناوةرِؤكي تويَذينةوةكة لة ثيَشةكييةك و سيَ بةش ثيَكهاتووه لة بةشي يةكةمدا باسمان لة زمان و زار، ضةمك و ثيَناسةي شيَوةزار، زارةكاني زماني كوردي، ضةمك و ثيَناسة و جؤرةكاني بةريةككةوتن كردووة، بةشي دووةميشمان تايبةت كردووة بةوةي كةوا بؤضي شاري كؤية وةك نمونة وةرطيراوة، هةروةها ئةو هؤكارانةشمان رِونكردؤتةوة كة بونةتة هؤي بةريةككةوتني شيَوةزارةكان لة ناوضةي تويَذينةوة، لة بةشي سيَيةمدا بةشيَوازي ثرِاكتيكي نمونةمان هيَناوةتةوة و بةريةككةوتني شيَوةزارةكانمان لة ضوارضيَوةي نمونةكاندا خستؤتةرِو، لة ئاستةكاني دةنطسازي و مؤرفؤلؤجي و فةرهةنط و رِستةسازي دا، لة كؤتاييشدا ئةنجام و ليستي سةرضاوةكان خراوةتةرِو.

السير الشخصية للمؤلفين

ده‌ریا سابیر حه‌مه‌د ، بةشي كوردي، فاكةلَتي ثةروةردة، زانكؤي كؤية، هةريَما كوردستانيَ - عيَراق.

بةشي كوردي، فاكةلَتي ثةروةردة، زانكؤي كؤية، هةريَما كوردستانيَ - عيَراق.

شادان شوكر سابیر، به‌شی كوردی، فاكه‌ڵتی په‌روه‌رده‌، زانكۆی كۆیه‌، هه‌رێما كوردستانێ - عێراق.

به‌شی كوردی، فاكه‌ڵتی په‌روه‌رده‌، زانكۆی كۆیه‌، هه‌رێما كوردستانێ - عێراق.

المراجع

ئه‌حمه‌د، عه‌بدولمه‌ناف ڕه‌مه‌زان ، ٢٠٠٩، ئه‌تڵه‌سی زمان هه‌رێمی كوردستانی عێراق به‌ نمونه‌، نامه‌ی ماسته‌ر، كۆلێژی زمان، زانكۆی سه‌لاحه‌دین، هه‌ولێر.
ئه‌مین، وریا عومه‌ر، ٢٠٠٩، ئاسۆیه‌كی تری زمانه‌وانی، به‌رگی یه‌كه‌م، چاپی دووه‌م، ده‌زگای چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌ی ئاراس، هه‌ولێر.
الخولی، محمد علی ، ٢٠٠٠، مدخل الی علم اللغه‌، دار الفلاح للنشر والتوزیع، عمان – اردن.
به‌رزنجی، فه‌ره‌یدوون عه‌بدوول – قادر، سه‌باح ڕه‌شید، ٢٠١٣، بڵاوبونه‌وه‌ی زار و زمانه‌كان له‌ژێر ڕۆشنایی تیۆری شه‌پۆڵه‌كاندا، گۆڤاری ئه‌كادیمیای كوردی، ژماره‌ ٢٦، هه‌ولێر، حاجی هاشم.
بكر، بنار عبدالخالق، ٢٠١٦ ، به‌گه‌ڕخستنی ژینگه‌ی سروشتی زێی بچووك له‌ قه‌زای كۆیه‌ بۆ لایه‌نی ئابووری، گۆڤاری زانكۆی ڕاپه‌ڕین، ژماره‌ (٧) ، به‌رگی سێ.
گیب، جه‌مال فتح الله‌ ، 2005، كۆیه‌ (١٩١٨ - ١٩٥٨)، نامه‌ی ماسته‌ر، به‌شی مێژوو، كۆلێجی زانسته‌ مرۆڤایه‌تییه‌كان، سلێمانی.
حه‌مه‌دبه‌گ، جه‌واد، ٢٠١٥، به‌شێكی تر له‌ شیعره‌كانی سامی عه‌وداڵ، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی په‌نجه‌ره‌.
حه‌مه‌د، یارا قادر، ٢٠١٣، مۆڕفۆسینتاكس له‌ شێوه‌زاری كۆیه‌دا، چاپخانه‌ی كه‌مال، سلێمانی.
خورشید، فوئاد حه‌مه‌، ٢٠٠٨ ، زمانی كوردی و دیالێكته‌كانی، ده‌زگای چاپ و په‌خشی سه‌رده‌م ، چاپی یه‌كه‌م، ، سلێمانی.
ڕه‌سول، صلاح حوێز ، ٢٠١٩، هه‌ندێ له‌و مۆرك و تایبه‌تمه‌ندییانه‌ی شێوه‌زاری كۆیه‌، كه‌ كۆییه‌كانی پێ ده‌ناسرێته‌وه‌، توێژینه‌وه‌كانی كۆنفڕانسی نێوده‌وڵه‌تی كۆیه‌ له‌ ڕه‌وتی شارستانییه‌تدا، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی شه‌هاب، هه‌ولێر.
ساڵح، ئاراس محه‌مه‌د، ٢٠١٩، بزاڤی خوێندن و زانستی شاری كۆیه‌ له‌ سه‌ده‌ی نۆزده‌، توێژینه‌وه‌كانی كۆنفڕانسی نێوده‌وڵه‌تی كۆیه‌ له‌ ڕه‌وتی شارستانییه‌تدا، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی شه‌هاب، هه‌ولێر.
سڵێوه‌، هاوژین – شوكر، شادان، ٢٠١٨، ئاوێته‌بونی زمانی كوردی و سریانی له‌ شاری كۆیه‌، چاپی یه‌كه‌م، هه‌ولێر.
شاره‌زا، كریم،1997، لمحه‌ عن تأریخ كویسنجق وانحائها، زاگروس " مجله‌ "، العدد (1)، اربیل، أژار.
عه‌لی، به‌كر عومه‌ر – ئه‌مین، شێركۆ حه‌مه‌، ٢٠٠٦، زار و شێوه‌زار، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی چوارچرا، سلێمانی.
عبدلله‌، ڕۆژان نوری – صابر، شادان شكر، ٢٠١٩، فه‌رهه‌نگی به‌ساڵاچووان له‌ شێوه‌زاری كۆیه‌دا، توێژینه‌وه‌كانی كۆنفڕانسی نێوده‌وڵه‌تی كۆیه‌ له‌ ڕه‌وتی شارستانییه‌تدا، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی شه‌هاب، هه‌ولێر،.
غه‌فور، عه‌بدوڵڵا، 2002 ، فه‌رهه‌نگی جوگرافی كوردستان، ده‌زگای چاپ و په‌خشی سه‌رده‌م، سلێمانی.
فه‌تاح، محه‌مه‌د مه‌عروف – قادر، سه‌باح ڕه‌شید ، ٢٠٠٨، زمانتێكه‌ڵكردن له‌ ئاخاوتندا، گۆڤاری ئه‌كادیمیای كوردی، ژماره‌ ٩ ، چاپخانه‌ی خانی، هه‌ولێر.
فه‌تاح، محه‌مه‌د مه‌عروف، ٢٠١٠، لێكۆڵینه‌وه‌ زمانه‌وانییه‌كان، كۆكردنه‌وه‌ و ئاماده‌كردنه‌وه‌ی: شێروان حسێن خۆشناو و شێروان میرزا قادر،چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات، هه‌ولێر.
فه‌تاح، محه‌مه‌د مه‌عروف ، ٢٠١١، زمانه‌وانی،چاپی سێیه‌م، چاپخانه‌ی حاجی هاشم، هه‌ولێر.
فرامكین، ویكتوریا، رادن، رابرت، هایمز، نینا، ٢٠٠٩، در ێمدی بر زبان، ترجمه‌: د. علی درزی، چاپ و صحافی مهر، قم.
گۆرانی، عه‌لی سه‌یدۆ، 2000، له‌ عه‌مانه‌وه‌ بۆ ئامێدی، و: تاڵیب به‌رزنجی، ده‌زگای چاپ و په‌خشی سه‌رده‌م، سلێمانی،.
مێجه‌رسۆن، ٢٠٠٧، سلێمانی ناوچه‌یه‌ك له‌ كوردستان، و: مینه‌، چاپی یه‌كه‌م، مه‌ڵبه‌ندی كوردۆلۆجی، سلێمانی.
نێڵده‌، پیه‌تر هانز ، ٢٠١٠، ململانێی زمان، و: هۆشه‌نگ فاروق، گۆڤاری ئه‌كادیمیای كوردی، ژماره‌ ١٥ ، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی سپیڕێز.
نۆردنستام، كریستین ، ٢٠٠٩، زمان له‌ ڕوانگه‌ی ڕه‌گه‌زه‌وه‌، و: غازی عه‌لی خورشید، چاپخانه‌ی ڕه‌نج، سلێمانی.
Barbara E. & Toribo E. (2000), the Cambridge handbook of linguistic code-switching. Cambridge university press.
Bauer, Lauer, 2007 , The Linguistics, Students Handbook, Edinburgh University Press Ltd.
Blom, J. & gumperz, J. (1972) Social meaning in linguistics structure: code – switching in Norway. New york: holt, Rinehart and Winston.
Celik, Stroud (2003). Teaching vocabulary through code-mixing. ELT Journal, 57(4).
Crystal, D. (2008), A Dictionary of Linguistics and Phonetics, Blackwell Publishing: Oxford.
Fishman, Joshua. 1967. “Bilingualism with and without Diglossia; Diglossia with and without Bilingualism.” Journal of Social Issues 23(2).
Gumperz, J. (1964) Linguistics and social interaction in two communities. Stanford: Stanford university press.
poplack, S. (1983) department of linguistics (code switching). Berlin: Mouton de Gruyter.
Scotton, M. (2002), contact linguistics. Bilingual encounters and grammatical outcomes. Oxford: oxford university press.
Trudgill, (1996). Dialects in contact. Oxford: Blackwell Spring 2006 Issues in EFL Vol.4 No.1.
Yule, George, (2006), The Study of Language, Third edition, Cambridge University Press.
سه‌رچاوه‌ی ئینته‌رنێتی:
(http://en.wikipedia.org/Dialect (15/8/2008, 16:19)
چاوپێكه‌وتن:
ئارام جه‌عفه‌ر عومه‌ر (خه‌ڵكی شاری كه‌ركوكه‌ و سێزده‌ ساڵ ده‌بێت له‌ كۆیه‌ ژیان به‌سه‌ر ده‌بات)، فه‌رمانبه‌ر له‌ په‌یمانگای ته‌كنیكی كۆیه‌، چاوپێكه‌وتن: ٢٦/١/٢٠٢٠.
په‌رژین سعید قادر (خه‌ڵكی سنوری باكوری ڕۆژهه‌ڵاتی كۆیه‌(گوندی گردگۆران)ی سه‌ر به‌ ناحیه‌ی سكتانه‌ و سی و پێنج ساڵ زیاتره‌ له‌ كۆیه‌ ژیان به‌سه‌ر ده‌بات)، ژنی ماڵه‌وه‌، چاوپێكه‌وتن: ١٢/٤/٢٠٢٠.
حه‌مه‌ده‌مین حه‌مه‌د مسه‌ته‌فا(خه‌ڵكی سنوری باكوری ڕۆژهه‌ڵاتی كۆیه‌(گوندی گردگۆران)ی سه‌ر به‌ ناحیه‌ی سكتانه‌ و سی و پێنج ساڵ زیاتره‌ له‌ كۆیه‌ ژیان به‌سه‌ر ده‌بات)، كاسب، چاوپێكه‌وتن: ١٠/٤/٢٠٢٠.
دیاری عه‌بدوڵا حه‌مه‌د (خه‌ڵكی شاری ڕانیه‌یه‌ و حه‌وت ساڵه‌ له‌ كۆیه‌ ژیان به‌سه‌ر ده‌بات)، كاسب، چاوپێكه‌وتن: ١١/٣/٢٠٢٠.
ڕه‌شید قادر (خه‌ڵكی سۆرانه‌ و ده‌ ساڵ ده‌بێت له‌ كۆیه‌ ژیان به‌سه‌ر ده‌بات)، مامۆستا له‌ زانكۆی كۆیه‌، چاوپێكه‌وتن: ٢٨/٢/٢٠٢٠.
سافیه‌ محه‌مه‌د (خه‌ڵكی چۆمانه‌، سێزده‌ له‌ كۆیه‌ ژیان به‌سه‌رده‌بات)، مامۆستا له‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی په‌روه‌رده‌ی كۆیه‌، چاوپێكه‌وتن: ٣٠/١/٢٠٢٠.
سه‌نگه‌ر نازم حسێن (خه‌ڵكی شاری هه‌ولێره‌ و چوارده‌ ساڵ ده‌بێت له‌ كۆیه‌ ژیان به‌سه‌ر ده‌بات) ، مامۆستا له‌ زانكۆی كۆیه‌، چاوپێكه‌وتن: ١/٣/٢٠٢٠.
شه‌مام حه‌مه‌د احمد (خه‌ڵكی شاری كه‌ركوكه‌ و سی ساڵ زیاتره‌ له‌ كۆیه‌ ژیان به‌سه‌ر ده‌بات)، فه‌رمانبه‌ر له‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی په‌روه‌رده‌ی كۆیه‌، چاوپێكه‌وتن: ٢٥/٢/٢٠٢٠.
عومه‌ر مه‌حمود كه‌ریم (خه‌ڵكی شاری هه‌ولێره‌ و حه‌ڤده‌ ساڵ ده‌بێت له‌ كۆیه‌ ژیان به‌سه‌ر ده‌بات) ، مامۆستا له‌ زانكۆی كۆیه‌، چاوپێكه‌وتن: ٣/٣/٢٠٢٠.
قانع عه‌بدوڵا حه‌مه‌د (خه‌ڵكی شاری كه‌ركوكه‌ و دوازده‌ ساڵ ده‌بێت له‌ كۆیه‌ ژیان به‌سه‌ر ده‌بات)، كاسب، چاوپێكه‌وتن: ٢٠/٢/٢٠٢٠.
كارزان ناسیح عه‌بدواحید (خه‌ڵكی شاری قه‌ڵادزێیه‌ و نۆ ساڵ ده‌بێت له‌ كۆیه‌ ژیان به‌سه‌ر ده‌بات)، كاسب، چاوپێكه‌وتن: ٩/٣/٢٠٢٠.
كامه‌ڕان محه‌مه‌د جلال (خه‌ڵكی شاری كه‌ركوكه‌ و هه‌شت ساڵ ده‌بێت له‌ كۆیه‌ ژیان به‌سه‌ر ده‌بات) ، مامۆستا له‌ زانكۆی كۆیه‌، چاوپێكه‌وتن: ٥/٣/٢٠٢٠.
كه‌یفی ئه‌حمه‌د (خه‌ڵكی سنوری باكوری ڕۆژهه‌ڵاتی كۆیه‌(گوندی كۆده‌ڵه‌)ی سه‌ر به‌ ناحیه‌ی سكتانه‌ و سی ساڵ زیاتره‌ له‌ كۆیه‌ ژیان به‌سه‌ر ده‌بات) ، مامۆستا له‌ زانكۆی كۆیه‌، چاوپێكه‌وتن: ٣/٤/٢٠٢٠.
نێچیرڤان خێره‌دین عه‌بدولهادی (خه‌ڵكی گوندی ئیسماوا سه‌ر به‌ ناحیه‌ی ڕۆڤیا قه‌زای به‌رده‌ڕه‌ش پارێزگای دهۆك، حه‌وت ساڵه‌ له‌ كۆیه‌ ژیان به‌سه‌رده‌بات) ، فه‌رمانبه‌ر له‌ زانكۆی كۆیه‌، چاوپێكه‌وتن: ٢٥/١/٢٠٢٠.
هاوژین سڵێوه‌ عیسا، مامۆستای زانكۆ، چاوپێكه‌وتن: ١٥/١/٢٠٢٠.
هونه‌ر ئه‌سوه‌د (خه‌ڵكی سنوری ڕۆژهه‌ڵاتی ده‌شتی كۆیه‌(گوندی بۆگد)ه‌ و سێزده‌ ساڵ زیاتره‌ له‌ كۆیه‌ ژیان به‌سه‌ر ده‌بات)، مامۆستا له‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی په‌روه‌رده‌ی كۆیه‌، چاوپێكه‌وتن: ١٣/١/٢٠٢٠.

التنزيلات

منشور

2020-12-30

كيفية الاقتباس

Hamad, D. I., & سابیر ش. . (2020). به‌ریه‌ككه‌وتنی شێوه‌زاره‌كانی زاری كرمانجیی ناوه‌ڕاست له‌شاری كۆیه‌دا‌ . مجلة العلوم الانسانیة لجامعة زاخو, 8(4), 528–543. https://doi.org/10.26436/hjuoz.2020.8.4.644

إصدار

القسم

مجلة العلوم الانسانیة لجامعة زاخو