Türkçe ve Arapçada Zaman ve Anlam kayması
DOI:
https://doi.org/10.26436/hjuoz.2020.8.2.606Keywords:
fiil, bildirme kipleri, anlam kayması, ÅŸimdiki zaman, emir kipiAbstract
Türkçede ve Arapçada Zaman ve Anlam kayması adlı çalışmamızın amacı hem Türkçede hem Arapçada, bir zamanın asıl anlamından çıkıp başka bir kip yerine kullanılabildiğini göstermektedir. Türkçede ve Arapçada Zaman ve Anlam kayması, bir kipin kendi anlamı dışında‚ bir başka kipin anlamını verecek bir biçimde kullanılmasına eylem kipinde anlam veya zaman kayması denir. Fiilin çekimlenişine göre taşıması gereken anlamının dışına çıkması demektir. Çalışmada kullandığım metod karşılıklı olarak her iki dilide söz konusu konuyu alıp detaylı bir şekilde inceledikten sonra bilgi verilmektedir. Bilindiği gibi Türkiye Türkçesinde dokuz çekim kalıbının bulunduğunu‚ bunların da bildirme kipleri ve tasarlama kipleri olarak iki ana gruba ayrılmıştır. Bildirme kipleri‚ adından anlaşılacağı gibi yapılmış‚ yapılmakta veya yapılacak olan işleri haber verme‚ yargı hâlinde bildiren kiplerdir. Bütün fiilleri kapsarlar. Bu kiplerde başlıca beş ayrı zaman yer almıştır. Bunlar( görülen geçmiş zaman‚ öğrenilen geçmiş zaman‚ şimdiki zaman‚ geniş zaman‚ gelecek zaman)’dırlar. Tasarlama kipleri ise‚ ( dilemeli‚ isteme‚ dilek‚ uyarı ) gibi farklı terimlerle karşılanan tasarlama kipleri‚ fiilin olumlu veya olumsuz yöndeki gerçekleşmesini‚ tasarlanan istek ‚ emir ‚ şart ve gereklilik kavramları içinde veren kiplerde , Arapçada ise ماضي ، مضارع ، مستقبل diye üç zamanda Zaman ve Anlam kayması eyleminin ola bilmesini anlatılmaktadır.
References
- ACARLAR‚ kevser, fiil kiplerinde anlam kaymasının nedenleri , Türk Dili , c.xx, S.213(haziran 1969), s.250-254.
- Aksan‚ Doğan‚ 1995 ,Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim‚ III cilt‚ TDK. Yay. ‚ Ankara.
- BANGUOĞLU ‚ Tahsin‚1990,Türkçenin grameri‚ TDK . yay. Ankara .
- BİLGEGİL ‚ M. Kaya‚ 1981,Türkçe dilbilgisi ‚ Dergah yay. ‚ İstanbul.
- DİZDAROĞLU ‚ Hikmet ‚1963‚ Türkçede fiiller,TDK. Yay. :216 ‚ Ankara.
- EDİKSUN ‚ Haydar ‚ 1999,Türk dilbilgisi ‚ Remzi kitabevi ‚ 6.basım ‚ İstanbul.
- EKER ‚ Süer ‚ 2002, Çağdaş Türk Dili ‚ Grafiker yay . ‚ Ankara.
- Emre, Ahmet Cevat, 1945, Türk Dilbilgisi,Türkçenin bugünkü ve geçmişteki gelişmeleri üzerine gramer denemesi, TDK yay., Ankara.
- ERGİN ‚ Muharrem‚ 1993, Türkçe dilbilgisi ‚ bayrak yay. ‚ 21. Baskı ‚ İstanbul.
- HATİBOĞLU‚ Vecihe‚ 1972, Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü‚ TDK. Yay. ‚ Ankara.
- HENGİRMEN ‚ Mehmet ‚1998, Türkçe dil bilgisi ‚ Engin yay. ‚ Ankara.
- KORKMAZ ‚ Zeynep ‚ 2003,Türkiye Türkçesi Grameri ( şekil bilgisi ) ‚ TDK. Yay. ‚ 827 ‚ Ankara.
- ..................... , 1992, Gramer Terimleri Sözlüğü‚ TDK. Yay. ‚ Ankara
- MERİC‚ Cemil , 1985, Bu ülke, iletişim yay., İstanbul.
- MUTÇALI‚ Serdar‚ 1995, Dağarcık‚ Arapça – Türkçe Sözlük‚ Dağarcık yayınevi‚ İstanbul.
- ŞAHİN‚ Hatice‚ 2006,Türkçede Şimdiki Zaman Eklerinin Zaman Belirleyicilerle Kullanımı‚ U.Ü Fen – Edebiyat Fakültesi‚ Sosyal Bilimler Dergisi‚yıl: 7‚ Sayı: 11‚ ‚ s.220.
- TOPALOĞLU‚ Ahmet‚ 1982, Dil bilgisi Terimleri Sözlüğü‚ Ötüken Neşriyat‚ İstanbul.
- ZÜLFİKAR ‚ Hamza ‚ 1983, yabancılar için Türkçe dersleri ‚ Ankara üniversitesi : Türkçe kursu yayınları : III ‚ Ankara.
Baş vurulan Arapça kaynaklar:
- القران الكريم.
- الاسترباذي ، رضي الدين محمد بن الحسن النحوي ،1975، شرح شافية ابن الحاجب ، تحقيق: محمد نور الحسن ، محمد الزفزات ، محمد محي الدين عبدالحميد ، دار التب العلمية - بيروت .
- الاندلسي ، جمال الدين محمد بن عبدالله بن مالك الطائي الحياني ،2001، شرح التسهيل – تسهيل الفوائد وتكميل المقاصد ، تحقيق: محمد عبدالقادر عطا ، طارق فتحي السيد ، ط1 ، دار الكتب العلمية - بيروت .
- الأنصاري ، ابن هشام ، 1957، شرح قطر الندى ، شرح وتحقيق: محمد محي الدين عبدالحميد ، ط9 ،مكتبة المنصورة – مصر.
- الأنصاري ، ابن هشام ، 2001، مغنى اللبيب عن كتب الاعاريب ، خرّج اَياته وعلّق عليه : ابو عبدالله علي عاشور الجنوبي ، ط1 ، دار احياء التراث العربي - بيروت .
- الجواري ، احمد عبد ،2006، نحو الفعل – المؤسسة العربية للدراسات والنشر - بيروت.
- الجوزي ، جمال الدين ابو الفرج عبد الرحمن بن علي محمد ،1422ھ ، زاد الميسر في علم التفسير، تحقيق: عبد الرزاق المهدي ، دار الكتاب العربي ، ط1 - بيروت.
- الحريري، الإمام ابو محمد قاسم بن علي ،1991، شرح ملحة الإعراب ، تحقيق: فائز فارس ، ط1 ، دار الامل للنشر - الاردن.
- الرضي ، محمد بن حسن ، 1275 ھ ، شرح الرضي على الكافية ، مطبعة مجمع الرضي ، المطبعة العامرة - بولاق .
- الزركشي ، بدرالدين محمد بن عبدالله ،1957، البرهان في علوم القران ، تحقيق: محمد ابي الفضل ابراهيم ، ، ط1 ، دار احياء التراث العربي .
- السامرائي ، فاضل صالح ،1991، معاني النحو ، ج3 ، جامعة بغداد - بغداد
- السيوطي ، جلال الدين ،1327 ھ ، همع الهوامع ، ط1 ، طبعة السعادة - القاهرة.
- حسن ، عباس ، 1975 ، النحو الوافي ، ط5 ، دار المعارف – القاهرة .
. مدكور ، عاطف ، (د.ت.) ، علم اللغة بين التراث والمعاصرة ، – دار الثقافة ، القاهرة
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution License [CC BY-NC-SA 4.0] that allows others to share the work with an acknowledgment of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work, with an acknowledgment of its initial publication in this journal.
- Authors are permitted and encouraged to post their work online.