Türkçe ve Arapçada Ettirgen Çatısı
DOI:
https://doi.org/10.26436/hjuoz.2020.8.1.583Keywords:
Çatı, geçişli, Arapça, fiilAbstract
Türkçe ve Arapçada ettirgen çatısı başlıklı araştırmamız, fiilin aldığı bazı eklerle yeni bir kalıba ve duruma geçmesi dolayısıyla yeni bir fonksiyon ve yeni anlamlar ifade ettiğini göstermektedir. Nitekim fiile eklenen her ekin ya da harfin o fiili yeni bir göreve ve anlama yönlendirmektedir.
Türkiye Türkçesinde {dır‚-dir‚ -dur‚-dür ⁄ tır‚-tir‚-tur‚-tür , (ı)t‚ ⁄ -(u)t,-(ı)r‚ –(u)r , -ar ‚ –er } ekleri , Arapçada ise(الف ‚ ياء ‚ تاء ‚ سين ‚ لام ‚ ميم ‚واو ‚ هاء ‚ نون ‚ همزة) harfleri,ettirgen ekleri sayılır.
Biz de çalışmamızda bu eklerin rolȗnu hem Türkçede hem de Arapçada önemle üzerinde durulması gereken konulardan olduğunu gördük.
Fiil çatısı ‚ fiil kök veya gövdesini anlam bakımından bir değişikliğe uğramadan belirli bazı eklerle genişleterek cümledeki özne ve nesne ile olan bağlantısında uğradığı durum değişikliğidir.
Her iki dilde ettirgen çatı ekleri ile yapılan çatı eyleminin asıl görevi veya amacı geçişliliktir ‚ geçişsiz fiilleri geçişli yapmaktır.Yani işi başkasına yaptırmak veya öznenin işi nesneye etkilemektir.
References
- BİLGEGİL ‚ M. Kaya‚ 1981‚Türkçe dilbilgisi ‚ Dergah yay. ‚ İstanbul.
- DEMİR, Tufan , (2013), Türkçe Dil bilgisi, 3. Baskı, Kurmay Yayınları , Ankara.
- DİZDAROĞLU ‚ Hikmet ‚ 1963‚ Türkçede fiiller‚ TDK. Yay. :216 ‚ Ankara.
- EDİKSUN ‚ Haydar ‚ 1999‚ Türk dil bilgisi ‚ Remzi kitabevi ‚ 6.basım ‚ İstanbul.
- EKER ‚ Süer ‚ 2002‚ Çağdaş Türk Dili ‚ Grafiker yay . ‚ Ankara.
- ERGİN ‚ Muharrem‚ 1993‚ Türkçe dilbilgisi ‚ bayrak yay. ‚ 21. Baskı ‚ İstanbul.
- GENCAN ‚ Tahir Necat ‚ 1975‚ dilbilgisi ‚ TDK . yay.‚ 3. Baskı ‚ İstanbul.
- ............... ,Ocak 1974 (Geniş zaman kipi) Türk dili ‚ S.268 ‚s.325- 329 .
- HACIEMİNOĞLU ‚ Necmettin ‚ 1991‚ Türk Dilinde Yapı Bakımından Fiiller ‚ kültür bakanlığı yay. ‚ Ankara .
- HENGİRMEN‚ Mehmet‚ 1998‚ Türkçe dil bilgisi ‚ Engin yay.‚Ankara .
- KARAAĞAÇ, Günay(2012), Türkçenin Dil bilgisi, 1. Basım, Akçağ Yayınları, Ankara.
- KORKMAZ ‚ Zeynep ‚ 2003‚ Türkiye Türkçesi Grameri ( şekil bilgisi ) ‚ TDK. Yay. ‚ Ankara .
- Timurtaş‚ Faruk‚ 1977 , Eski Türkiye Türkçesi, İÜ.Edebiyat Fakültesi yay., İstanbul.
- Topaloğlu, Ahmet‚ 1982, Dil bilgisi Terimleri Sözlüğü‚ Ötüken Neşriyat‚ İstanbul.
- ZÜLFİKAR ‚ Hamza ‚ 1983‚ yabancılar için Türkçe dersleri ‚ Ankara üniversitesi : Türkçe kursu yayınları : III ‚ Ankara.
Baş vurulan Arapça Kaynaklar:
- الأسمر ، راجي ، علم الصرف ، 1996 ، دار الجيل ، ط1 - بيروت .
- الحوامدة ، رحاب شاهر محمد ،2001، الصرف الميسر ، دار الصفاء للنشر ، ط1 -عمان .
- الطويل ، حسين علي ، الصرف والإملاء ، 2003 ، دار الخير ، ط1 - دمشق .
- عويضة ، كامل ، البسيط في الصرف العربي ، 2012 ، الاطلس للنشر - الجيزة .
- زانوس ، احمد باشا ، الصرف ، 1986 ، دانشكاه بيام نور- طهران .
- مطرجي ، محمود ، في الصرف وتطبيقاته ،2000 ، ط1، دار النهضة العربية - بيروت .
- ابن الحاجب ، رضي الأستراباذي ،1356ﮪ ، تحقيق محمد نور الحسن - القاهرة .
- ابن يعيش، د.ت. ، شرح المفصل، المطبعة المنيرية - القاهرة .
- حسون، سليم،1906 ، الأجوبة الشافية في فني الصرف والنحو- موصل .
- عظيمة ، عبدالخالق، 1955 ، المغني في التصريف الافعال، ط2- مصر.
- عبد الحميد، محي الدين، 1958 ، دروس التصريف ، ط3- مصر.
- نهر، هادي، 2002 ، الصرف الوافي، ط2، دار الامل للنشر- الاردن .
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution License [CC BY-NC-SA 4.0] that allows others to share the work with an acknowledgment of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work, with an acknowledgment of its initial publication in this journal.
- Authors are permitted and encouraged to post their work online.
