الحياة الثقافية والأجتماعية للکورد في إيران في مذكرات الرحالة الأجانب في العصر القاجاري (١٧٩٦ـــ ١٩٢٥)

المؤلفون

  • فاخر حسن يوسف قسم التاريخ، جامعة زاخو، إقليم کوردستان العراق.
  • انور خالندی قسم التاريخ، جامعة الشهيد بهشتي، طهران، إيران.

DOI:

https://doi.org/10.26436/hjuoz.2024.12.2.1398

الكلمات المفتاحية:

إيران، الکورد، کوردستان، الحياة الثقافية، كُتاب الرحلات.

الملخص

       إن زيادة دخول الأجانب ولاسيّما الأوروبيين إلى إيران في القرن التاسع عشر الميلادي، أدى إلى زيادة معلوماتهم عن المجتمع الإيراني، وقد أدى اهتمام كُتاب الرحالة الأجانب بالقضايا الاجتماعية والثقافية في إيران إلى تسجيل معلومات مهمة في هذا المجال، فالکورد، باعتبارهم إحدى الأقوام الإيرانية القديمة، استقطبوا السياح الأجانب ولا سيّما الأوروبيين والأمريكيين واليابانيين في العهد القاجاري، إن الغرض من بحثنا هو معرفة الحياة الاجتماعية و الثقافية للکورد من خلال مذكرات الرحالة الأجانب في العصر القاجاري وذلك بالاعتماد على مؤلفات ومشاهدات أولئك الرحالة فيما يتعلق بزياراتهم إلى المناطق الکوردية في إيران وما سجلوه من ملاحظات عن تلك المناطق على شكل قصص ورحلات، إن منهج المتبع في هذه الدراسة هو المنهج الوصفي - التحليلي، كما أن المصادر الرئيسة والمعنية في هذه الدراسة هي كتب الرحلات الأجنبية في العصر القاجاري، منها  الخصائص الأخلاقية للکورد، ومواضيع اللغة والأدب، والطعام، والملبس، والفن، ومراسم الزواج والأعراس، والرقص، التي ناقشها كُتاب الرحلات بالتفصيل، وفي هذا البحث سنقوم كذلك بدراسة ونقد وجهة نظر أولئك الرحالة في هذا السياق.

المراجع

آقابیگی، فرامرز (1391)، قوم کرد در سفرنامه ها، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته ایرانشناسی، دانشگاه یزد.

آقابیگی، فرامرز (1392)، " پوشاک زنان کرد ایران در سفرنامه های دوره صفوی تا پایان پهلوی"، مطالعات ایرانی، سال دوازدهم، شماره بیست و سوم، بهار و تابستان.

اوبن، اوژن (1362)، ایران امروز 1906-1907 ایران و بین ‌النهرین، ترجمه و حواشی و توضیحات از علی ‌اصغر سعیدی، تهران: انتشارات زوار.

اورسل، ارنست (1382)، سفرنامه قفقاز و ایران، ترجمه: علی اصغر سعیدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

اولیویه، مسیو (1371)، سفرنامه اولیویه ( تاریخ اجتماعی – اقتصادی ایران در دوران آغازین عصر قاجاریه)، ترجمه: محمد طاهر میرزا، تصحیح و حواشی غلامرضا ورهرام، تهران: اطلاعات.

اینووه، ماساجی (1390)، سفرنامه ایران ماساجی اینووه مسافر ژاپنی در ماوراء النهر، ایران و قفقاز (1902م./1320ق.)، ترجمه: هاشم رجب زاده، باهمکاری کینجی ئه اورا، تهران: طهوری.

بایندر، هانری (1370) سفرنامه‌ی هانری بایندر، کردستان بین‌ النهرین و ایران، ترجمه‌: کرامت ‌اله افسر، تهران: انتشارات فرهنگسرا.

برد، اف، ال و وستون. هارولد. اف(1376) گشت وگذاری در ایران، بعد از انقلاب مشروطیت، ترجمه علی‌اصغر مظهری کرمانی، تهران: نشر جانان.

بروگش، هینریش (1374)، در سرزمین آفتاب دومین سفرنامه هینریش بروگش، ترجمه: مجید جلیلوند، تهران: نشر مرکز.

بلوشر، ویپرت فون (1363)، سفرنامه بلوشر، ترجمه: کیکاووس جهانداری، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.

بن تان، آگوست ( بی تا)، سفرنامه آگوست بن تان، ترجمه: منصوره اتحادیه، بی جا: بی تا.

بنیامین، س، ج، و(1369)، ایران و ایرانیان (سفرنامه بنجامین نخستین سفیر ايالات متحده آمریکا در ایران، "عصر ناصرالدین‌شاه"، ترجمه‌: محمد حسین کردبچه، تهران: انتشارات جاویدان.

بیشوب، ایزابلا (1375)، از بیستون تا زردکوه بختیاری، ترجمه: مهراب امیری، تهران: نشر سهند و آنزان.

پرنو، موریس ( 1324)، در زیر آسمان ایران، ترجمه: کاظم عمادی، تهران: انتشارات علمی.

پولاک، ادوارد یاکوب (1361)، سفرنامه پولاک (ایران و ایرانیان)، ترجمه‌: کیکاووس جهانداری، تهران: انتشارات خوارزمی.

جکسن، آبراهام والنتاین ویلیامز(1378)، سفرنامه جکسن: ایران در گذشته و حال، ترجمه: منوچهر امیری و فریدون بدره‌ای، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

چریکف، موسیو (1358)، سیاحتنامه مسیو چریکف، ترجمه: آبکار مسیحی، به کوشش علی اصغر عمران، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.

دالمانی، هانری رنه (1335)، سفرنامه از خراسان تا بختیاری، ترجمه‌ و نگارش: همایون فره وشی، 4 جلد، تهران: موسسه مطبوعاتی امیر کبی.ر

دروویل، گاسپار( 1365)، سفر در ایران، ترجمه: منوچهر اعتماد مقدم، تهران: شباویز

دنسترویل (بی تا)، خاطرات ژنرال دنسترویل سرکوبگر جنگل، ترجمه: حسین انصاری، با مقدمه تحلیلی و فهارس علی دهباشی، تهران: کتاب فرزان.

دوسرسی، کنت (1362)، ایران در 1840-1839، سفارت فوق العاده کنت دوسرسی، ترجمه‌ احسان اشراقی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

دوکوتزبوئه، موریس (1365)، مسافرت به ایران دوران فتحعلی شاه قاجار، ترجمه: محمود هدایت، تهران: سازمان انتشارات جاویدان.

دومرگان، ژاک ( بی تا)، هیئت علمی فرانسه در ایران، مطالعات جغرافیایی، ترجمه و توضیح: کاظم ودیعی، جلد 1، تبریز: انتشارات چهر.

دومرگان، ژاک (1339)، جغرافیای غرب ایران، ترجمه‌: دکتر کاظم ودیعی، جلد دوّم، تبریز: انتشارات چهر.

راولینسون، سرهنری (1362)، سفرنامه راولینسون (گذر از زهاب به خوزستان)، ترجمه‌: سکندر امان‌اللهی بهاروند، تهران: آگاه.

رایس، کلارا کولیور(1383)، سفرنامه کلارا کولیور رایس، زنان ایرانی، راه و رسم زندگی آنان، ترجمه: اسدالله آزاد، تهران: نشر کتابدار.

ریچ، کلودیوس جیمز (1396)، سفرنامه کلودیوس جیمز ریچ ( بخش مربوط به کردستان)، ترجمه و تعلیق: حسن جاف، به کوشش و تصحیح فرامرز آقابیگی، تهران: ایرانشناسی.

ژوبر، پ. ام (1347)، مسافرت به ایران و ارمنستان، ترجمه: محمود مصاحب، تبریز: انتشارات چهر.

سکویل وست، ویتا ( 1375)، مسافر تهران، ترجمه: مهران توکلی، تهران: نشر فروزان روز.

شین جوء، سوزوکی ( 1393)، سفرنامه سوزوکی شین جوء، سفر در فلات ایران (1905-1906م./1323ق.)، ترجمه: هاشم رجب زاده، کینجی ئه اورا، تهران: طهوری.

صفی زاده، صدیق ( 1378)، تاریخ کرد و کردستان، تهران: نشر آتیه.

فلاندن، اوژن (2536)، سفرنامه اوژن فلاندن به ایران، ترجمه‌: حسین نور صادقی، تهران: اشراقی.

فوروکاوا، نوبویوشی (1384)، سفرنامه فوروکاوا، ترجمه: هاشم رجب زاده، کینجی ئه اورا، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.

کارلاسرنا، مادام (1362)، سفرنامه مادام کارلاسرنا، آدم ها و آیینها در ایران، ترجمه: علی اصغر سعیدی، تهران: زوار.

کرزن، جرج. ن(1373)، ایران و قضیه‌ ایران، ترجمه: غلامعلی وحید مازندرانی، 2 جلد، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

کرمی ورمزانی، لیلا (1387)، هه لپه رکی ( رقص کردی)، رودکی، سال سوم، ش 24، تیر.

گروته، هوگو (1369)، سفرنامه گروته، ترجمه: مجید جلیلوند، تهران: نشر مرکز.

لیتن، ویلهلم، ماه عسل ایرانی، خاطرات کنسول آلمان در تبریز( 1914-1915)، ترجمه پرویز رجبی، تهران: نشر ماهی.

مکنزی، چارلز فرانسیس (1359)، سفرنامه شمال ( گزارش اولین کنسول انگلیس در رشت، از سفر به مازندران و استرآباد)، ترجمه: منصوره اتحادیه، تهران: نشر گستره.

موزر، هنری (2536)، سفرنامه ترکستان و ایران ( گذری در آسیای مرکزی)، ترجمه: علی منجم، به کوشش محمد گلبن، تهران: انتشارات سحر.

میلسپو، آرتور(2536)، مأموریت آمریکایی ها در ایران، ترجمه: حسین ابوترابیان، تهران: انتشارات پیام.

مینورسکی، ولادیمیر(1381)، کردها نوادگان مادها، ترجمه‌: جلال جلالی‌زاده، سنندج: نشر ژیار.

نیدرمایر، اسکارفن (1363)، زیر آفتاب سوزان ایران، ترجمه: کیکاووس جهانداری، تهران: نشر تاریخ ایران.

وولفسن، مادام ا.س (1309)، ایرانیان درگذشته و حال، ترجمه: میرزا حسین انصاری، بی جا: موسسه خاور.

ویشارد، جان(1363)، بیست سال در ایران، ترجمه‌: علی پیرنیا، تهران: موسسه انتشارات نوین.

ویلز ( 1368)، ایران در یک قرن پیش، سفرنامه دکتر ویلز، ترجمه: غلامحسین قراگوزلو، تهران: انتشارات اقبال.

التنزيلات

منشور

2024-05-21

كيفية الاقتباس

يوسف ف., & خالندی ا. (2024). الحياة الثقافية والأجتماعية للکورد في إيران في مذكرات الرحالة الأجانب في العصر القاجاري (١٧٩٦ـــ ١٩٢٥). مجلة العلوم الانسانیة لجامعة زاخو, 12(2), 360–377. https://doi.org/10.26436/hjuoz.2024.12.2.1398

إصدار

القسم

مجلة العلوم الانسانیة لجامعة زاخو