مەولانازادە رەعەت بەگ١٨٩٦-١٩٣٠ ژیان و رولێ وی یێ سیاسی
DOI:
https://doi.org/10.26436/hjuoz.2023.11.1.1006الكلمات المفتاحية:
کوردستان، دەولەتا ئوسمانى، مەشروتیەت، سەربەستی، فیدایێن مللەتیالملخص
کارکرن و دویڤچوون ل سەر ژیانا کەسایەتیێن بووینە مال بۆ مێژوویێ، و جهێ شوین پەنجێن خو د لاپەرێن مێژووییدا هێلاین، کارەکێ ژ هەژی ڤەکۆلین و بدویڤرا کەفتنێیە، ب ئاشکراکرن و ئەنجامدانا ڤەکۆلینان لدور ئەڤان کەسایەتییان دێ گەلەک بوویەروو روودانێن ڤەشارتی ب روناهیێ شاد بن، هوسا دێ مفایەکێ باش گەهیتە مێژوویێ و بەرچاڤکرنا ئەوی کەتوارێ ئەو کەسایەتی تێدا ژییایین، دی پەردە ل سەر گەلەک زانیاریین نخافتی رابت، ئەڤ یەکە دێ مە گەهینیتە هندەک زانیاریێن نە بهیستی. ئەڤ ڤەکۆلینە لدور مەولانازادە رەفعەت بەگییە، ئەڤ کەسێ خودان رولەکێ مەزن د بوویەرێن دووماهییا دەولەتا ئوسمانیدا، خەبات و بەرخودانکری ژ پیخەمەت هیڤی و ئارمانجێن بلند بۆ تەڤایا جڤاکێ دەولەتا ئوسمانی، ژ بەرکو ب دەستڤەهاتنا ئارمانجێن ئەوی دا مفا گەهیتە پتریا جڤاکێن وی سەردەمی یێ دەولەتا ناڤهاتیدا. ئەڤ ڤەکۆلینە تەکەزێ ل سەر کەسایەتییەکی دکەت، کو ئەو کەس ل سەردەمەکێ هەستییار د دەولەتا ئوسمانیدا ژییایە، د ئەڤی ماوەیدا دەولەتا ئوسمانی روو ب روویێ ژناڤچوونێ د بوو، هێدی هێدی بەرک ژ بن پیێن سولتانی دهاتە کێشان، هندەک کاراکتەرو خەیالپەرست هاتن و بوونە بالا دەست، شەرەک جیهانی پەیدا بوو، گوهورینێن هەستیارو چارەنڤیساز ل پاش خو هێلان، دەولەتێن نەتەوەیی ل ڤێ دەڤەرێ پەیدا بوون، بەلێ مافێن هندەک مللەتان هاتنە خوارن و ئازادی و هیڤییێن ئەوان ب دەولەتێن سەربەخو هاتنە بن پیکرن.
المراجع
١.بەلگەنامەیێن ئوسمانی:
1.BOA, BEO, D:3462, G:259633
2.BOA, DH.MKT, D:431, G:1
3.BOA, DH.MKT, D:431, G:1
4.BOA,DH.MKT,D:915,G:23
5.BOA.DH.TMIK,D:156,G:26
٢.بیرەوەری:
1.Rıfat, Mevlanazade. (2009) Sürgün Hatıratlarım, hazirlayan:Mithat Kutlar, avesta, Istanbul.
2.Mizanci, Murad. (1997) Tatli Emeller Aci Hakikatler, Hazirlayan:Celile Eren, istanbul.
٣.نامەیێن ئەکادیمی:
1.Bingöl, Sedat. (1994) yüzellikler meselesi, Hacetepe Üniversitesi Atatürk ilk eve inklaplar enistitüsü, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara.
2.Coşkun, Mustafa. (2019) Mevlanazade Rıfat beyın Gazetecelik ve Siyasi Faliyetleri, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Istanbul üniversitesi sosyal bilimler enistitüsü tarih ana bilimdalı, İstanbul.
٤. پەرتووک:
1.Açık Arıza,Serbesti, 28 Teşrinisani1324(11 Aralik 1908)No:27.
2.Akşin, Sina. (1974) Fedakaran-i Millet Cemiyeti, Ankara Siyasal Üneversitesi siyasal bilgiler fakültesi dergisi, sayi29, Ankara.
3.Alakom, Rohat. (1998) Hoybun Örgütü ve Ağrı Ayaklaması, Avesta, istanbul.
4.Arslan, Bahar. (2016) II Mesrutiyet ve cumhuriyet 1908-1923 Tarihsel, ideolojik ve Olgusal Bir Karsilastirma, izmir.
5.Beyhan, Mehmet Ali. (1993) Bir II Abdülhamit Devri Aydınının Profili:Lastik Said Bey, osmanlı Araştırmaları, sayi 13, Istanbul.
6.Birinci, Ali. (1996) Abdulrahman Nacım, Mütafarika, sayı 89, istanbul.
7.Birinci, Ali. (1996) Abdulrahman Nacım, Mütefferika, sayı 9, Istanbul.
8.Bulut, Faik. (2020) Bir Kurt Diplomatı olarak Rıfat Bey, independent Türkçesi, Istanbul.
9.Bulut, Faik. (2016) Bir Kürt diplomatı olarak Rıfat bey, Istanbul.
10.Çapanoğlu, Münir Süleyman. (1964) Türkiyede Sosyalizım Hareketleri ve Sosyalist Hilmi, pınar yayınları, istanbul.
11.Durmaz, ibrahim. (1999) Mizancu Murad Bey ve Siyasi Fikirleri, SBF Dergisi, Sayi,74, Ankara.
12.Halıcı, Şaduman. (1998) Yüzellilikler, Eskişehir.
13.Hanilce, Murat. (2008) II meşrutiyet dönemine dair hatırat bibliyografyasi dönemi, bilig dergisi, istanbul.
14.Issı, Murat. (2010) Hürriyet Aşığı Bir Osmanlı Aydını Mevlanazade, Toplumsal Tarihi, Sayı 196, istanbul.
15.Kabacalı, Alpay. (1994) Türk Basınında Demokrasi, Kültür Bakanlığı Yayinları, Ankara.
16.Kaya, Mehmet ve Siklon, Sinem. (2012) Bazı Osmanlı Gazetelerinde Siyasal Reklam ve Propaganda 1908-1918, CTAD, 2012, Sayi 16, Niğde.
17.Kaya, Yakup. (2017) Siyasi ve ideolojik kimliğile Mevlanazade Rıfat bey, insan ve toplum bilimleri dergisi, sayı 3, karabük.
18.Kerimoglu, Hasan Taner. (2009) II mesrutiyet doneminde Genel Haklar Savunusu Yapan Bir Gazete Hukuk-i Umumiye, Çağdaş Türkiye Tarihi araştirmalar dergisi, cilt 8, sayi18-19,izmir.
19.Kerimoğlu, Hasan Taner. (2005) Toplumsal Tarih, istanbul.
20.Kırbıyık, Kasım. (1997) Türiye Diyanet Vakfı Ansklopedisi, cilt32, istanbul.
21.Koç, Yunus. (2018) Osmanlı Son Döneminde Yayımlanan Kürtçe Dergilerde Kimlik ve Siyaset Tartışmaları 1900-1920, istanbul.
22.Koloğlu, Orhan. (2006) Osmanlıdan 21 Yüzyıla Basın Tarihi, istanbul.
23.Köse, Metin Ziya. (1997) Mekteb-I Osmani Tarihi, cilt 32, istanbul.
24.Maaruf, Naci. (1997) Türiye Diyanet Vakfı Ansklopedisi, cilt 32, Istanbul.
25.Mumcu, Uğur. (1994) Kürt islam Ayaklanması, 1919_1925, Istanbul.
26.Nur. Rıza. (1995) Cemiyeyt-I Hafiye gizli örgüt Haz:Ahmet Nezih Gultekin, Istanbul.
27.Rıfat, Mevlanazade bey. (2017) Türkiye ınklabının içyüzü, kaknüs yayınları, hazırlayan:Kemal Kahraman, istanbul.
28.Rıfat, Mezvlanazade Bey. (2013) Siyonistler Osmanliyı nasıl yıktı?Derin Tarih kültür yayınları, istanbul.
29.Serfiraz, Mesud.(2016) Celadet Bedirxan ve Serbesti Gazetesi 1918-1919, Kürt Tarihi, sayi 60, Istanbul.
30.Şimşi, Bilal. (2009) Kürtçülük II, Bilgi yayınları, Ankara.
31.Tas, Latif.(2014) The Mayth of the Ottoman Millet System, its Treatment of Kurds and a Discussion of Territorial and non-Territorial Autonomy, Tuta Sub Aegide Pallas(brill), london.
32.Tunaya, Tarık Zafer.(1988) Türkiyede siyasal partiler, cilt I, ikinci Meşrutiyet Dönemi, 1908-1918, ıstanbul.
33.Uğur, Uzman Merve.(2018) Türk Basın Tarihi Uluslararası Sempozyumu, Ankara.
منشور
كيفية الاقتباس
إصدار
القسم
الرخصة
الحقوق الفكرية (c) 2023 Warhel Omer Ismail
هذا العمل مرخص بموجب Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
يوافق المؤلفين الذين ينشرون في هذه المجلة على المصطلحات التالية
[CC BY-NC-SA 4.0] يحتفظ المؤلفون بحقوق الطبع والنشر ومنح حق المجلة في النشر الأول مع العمل المرخص له بموجب ترخيص مشاع المبدع للإسناد
الذي يسمح للآخرين بمشاركة العمل مع الإقرار بحقوق التأليف والنشر الأولي في هذا مجلة
مكن للمؤلفين الدخول في ترتيبات إضافية منفصلة للتوزيع غير الحصري للنسخة المنشورة من المجلة، مع الإقرار بإصدارها الأولي في هذه المجلة
يسمح ويشجع المؤلفين على نشر عملهم عبر الإنترنت
