بیرکردنەوەی ئەرێنیی، پەیوەندیی بە ڕێزگرتنی بەرامبەر لای مامۆستایان لە زانکۆی کۆیە

المؤلفون

  • شەهێن رؤوف عولا بەشی پەروەردەودەروونزانی،فاكەڵتی پەروەردە، زانكۆی كۆیە، هەرێمی كوردستان – عێراق.
  • پایز خالد صابر بەشی پەروەردەو دەروونزانی، فاكەڵتی پەروەردە،زانكۆی كۆیە،هەرێمی كوردستان- عێراق.

DOI:

https://doi.org/10.26436/hjuoz.2025.13.1.1461

الكلمات المفتاحية:

بیركردنەوەی ئەرێنیی، ڕێزگرتن لە بەرامبەر، مامۆستا، پێشبینی، زانكۆی کۆیە

الملخص

ئامانجی ئەم تویژینەوەیە بریتییە لە دۆزینەوەی ئاستی بیركردنەوەی ئەرێنیی و ڕێزگرتن لە بەرامبەر بە شێوەیەكی گشتی لای مامۆستایانی زانكۆی كۆیە، هەروەها ئاشكراكردنی ئاستی هەریەك لەم گۆڕاوانە بە گوێرەی گۆڕاوە دیمۆگرافییەكانی ( ڕەگەز، فاكەڵتی، پلەی زانستی )، زانینی پێشبینیکردنی ڕێزگرتن لە بەرامبەر لە ڕێگەی بیرکردنەوەی ئەرێنی، هەروەها دۆزینەوەی پەیوەندی لە نێوان بیركردنەوەی ئەرینی و ڕێزگرتن لە بەرامبەرلای نمونەی توێژینەوەكە. ڕێبازی ئەم تویژینەوەیە وەسفی پەیوەندییە، كۆمەڵگەی توێژینەوەکە پێكهاتبوو لە (383) مامۆستا لە ڕەگەزی نێر و (136) لە ڕەگەزی مێ، نمونەی توێژینەوەكە بە شێوەی هەڕەمەکیی چینی گونجاو هەڵبژێردران كە بریتیبوون لە (100) مامۆستا لە ڕەگەزی نیر و مێ، ئامرازی كۆكردنەوەی زانیاری لە تویژینەوەكە بریتی بوو لە  پێوەرەكانی بیركردنەوەی ئەرێنیی و  ڕیزگرتن لە بەرامبەر بەكارهێنراون، سود وەرگیرا لە هەگبەی ئاماری بۆ زانستە مرۆڤایەتیی و كۆمەڵایەتییەكان (Spss) بۆ خستتەڕوو و شیکردنەوەی داتاکان، گرنگترین تەكنیكی ئاماری بەكارهینراو(ناوەند، لادان لە ناوەند، تاقیكردنەوەی تائی بۆ دوو نمونەی سەربەخۆ، ئەنۆڤا، لاربونەوە، هاوكێشەی پیرسن) ئەنجامەکان دەریانخست: مامۆستایانی زانكۆی كۆیە بیركردنەوەی ئەرێنییان تاڕادەیەك بەرزە لە سەرووی ئاستی ناوەندایە، جیاوازی بەڵگەداری ئاماری بەدیناكرێت لە ئاستی بیركردنەوەی ئەرێنییان بە گوێرەی گۆڕاوەكانی(ڕەگەز، فاكەڵتی، پلەی زانستی). ئاستی ڕیزگرتن لە بەرامبەر لای مامۆستایانی زانكۆی كۆیە بەرزە، جیاوازی بەڵگەداری ئاماری بەدیناكرێت لە ئاستی ڕیزگرتن لە بەرامبەر  بە گوێرەی گۆڕاوەكانی (ڕەگەز، فاكەڵتی، پلەی زانستی)، هەروەها پەیوەندیەكی ڕاستەوانەی  ناوەند لە نێوان گۆڕاوەكانی بیركردنەوەی ئەرێنیی و ڕیزگرتن لە بەرامبەر بەدیدەكرێت، توێژەران لەژێر ڕۆشنایی دەرئەنجامەکان چەند ڕاسپاردە و پێشنیازێکیان خستەڕوو.

المراجع

یەکەم/ سەرچاوە کوردییەکان:

بۆکانی، سابیر.(2016). میتۆدی توێژینەوەی زانستی. چ1. سلێمانی: چاپخانەی چوارچرا.

حمد،گوڵاڵە سلام. (2020).ئاستی بەکارهێنانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان و پەیوەندی بە پاڵنەری فێربوون و بیرکردنەوەی ئەرێنیییەوە لای فێرخوازانی قۆناغی ئامادەیی لە شاری کۆیە،نامەی ماستەر، بڵاوكراوە.

.3سعيد، بهات عبدالرزاق.(2023). كاريگەرى بەكارهێنانى ستراتيجييەكانى(وتووێژى سوكراتى)و(كێشە بنێرە ) لەسەر بيركردنەوەى زانستى و ڕێزگرتنی بەرامبەر و ئاڕاستە بەرەو وانەى گفتوگۆی ئەكاديمی لاخوێندكارانى زانكۆی كۆيە، تێزی دكتۆرا، بڵاوكراوە.

.4قادر،رەمەزان حەمەد امین.(2016). پێوانە و هەڵسەنگاندنی پەروەردەیی. چ١، سلێمانی: چاپخانەی چوارچرا.

دووەم/ سەرچاوە عەرەبییەکان:

- ابراهيم، عبدالستار.(1985). الانسان وعلم النفس، سلسلة عالم المعرفة،الكويت.

- ابراهیم،عبد الستار.(2010). العیلاج النفسي السلوكي المعرفي الحديث أساليبة وميادين تطبيقاته.

- أبو زيد، مدحت عبد الحميد.(2016). العلاج النفسي وتطبيقاته الجماعية العلاج بضبط

- ابوزوید، مرجان.(2016). احترام وتعریفهە _ مقالة اكادیمیة.

- أسلیم، یوسف فهمی.(2017). التفکیر الاجابی وعالقتە بالتنضیم الانفعالی لدی عینە من خریجی الجامعات الفلسطینة. جامعة الاسلامیة-غزة،کلیة التربیة، رسالة ماجستر منشورة.

- بخش، أميرة طو. (2016). جودة الحياة وعیلاقته بمفهوم الذات لدى المعاقين بصريا والعاديين بالمملكة العربية السعودية. ریسالة ماجستير، جامعة ام القري. السعودية.

- التحسین،طارق.(2023). أهمية الاحترام المتبادل في تطوير العلاقات.

- عيسى, طلعت, شلط, & أيوب. (2022). توظيف المواقع الإخبارية الفلسطينية للإنفوجرافيك في نشر المعلومات حول جائحة كورونا: دراسة تحليلية مقارنة. مجلة الحكمة للدراسات الاعلامية والإتصالية, 10(3), 67-102.‎

- جابر،الاء.(2018). کیف أجعل تفکیري إیجابي.

- حجازي، مصطفی.(2012). إطلاق طاقات الحیاة - قراءات فی علم النفس الایجابی، لبنان: التنویر

- حنان، عبد العزیز.(2012). نمط التفکیر و عالقتە بتقدٌر الذات. جامعة أبیی بکر بلقاید تلمسان، کلٌیة

- خلیل، ولاء حسین حسن .(2012). الخصائص المعرفیة و النفسیة الفارقة للطالب المراهقین ذوی التفکیر الایجابی و التفکیر السلبی،جامعة القاهرة، معهد الدراسات والبحوث التربویة، رسالة ماجستر منشورة .

- الرقیب، سعید بن صالح.(2008). أسس التفکیر الاجابی و تطبیقاتە تجاە الذات و المجتمع فی ضوء السنة النبویة. بحث علمی محکم و منشور، جامعة الباحة، کلٌیة التربیة.

- الزهراني، خلود جعري ضيف الله.(2020). تفكير اجابي وعلاقته نحو المستقبل لدى طلبات مرحلة الثانوية،محافظة المندق, رسالة ماجستر منشورة.

- ظاظا، محید.(2010).علم النفس التربوي النظریة و التطبیق،عمان: داروائل للنشر و التوزیع. العلوم االجتماعیة. . القاهرة: الهيئة المصرية العامة للكتاب. للطباعة والنشر والتوزیع.

- تمارا عيسى مصلح, . أ ., 2023. التفكير الإيجابي وعلاقته بالحصانة النفسية لدى طلبة الجامعات الفلسطينية. lark 16, 483–445.. https://doi.org/10.31185/lark.vol1.iss52.3369

- قطامی، یوسف و قطامی نافة و مطر، جیهان و شریم، رغدة و الزعبی رفعة و مصلح، محمد حمدان حسن.(2016). فاعلیة برنامج إرشادي لطویر مهارتً التفکیر الاجابی.

- مدحت، عبدالحمید و ابو زید.(1959). عیلاج بالضبط الذات والعلاج العقلاني الانفعالي السلوكي دراسات تدخلية وبروتكولات علاجية،5ط،دار المعارف الجامعية.

- النجار، یحیی و الطالع، عبد الرؤوف.(2015). التفکیر الاجابی وعیلاقتە بجودة الحیات لدي العاملین بالمإسسات الأهلیة بمحافظات غزة، مجلة جامعة النجاح لأبحاث(العلوم االنسانیة)، المجلة29 .

- الهلالي،حسام محمد منشد.(2013). تفكير الاجابي وعلاقته بالاساليب مع الضغوط النفسية لدى المعلمين الجامعية، رسالة ماجستیر منشورة،

Al-BahithJournal2013, Volume 8, Issue 1, Pages 434-478 .

- الوهيبي, احمد بن سالم بن سععيد(2018) قلق المستقبل المهني و عيلاقته بالانماط التفكير اجابي والسلبي لدى طلبة دبلوم التعليم العام في سلطنة العمان, جامعة نزوي, كلية علوم الاداب, رسالة ماجستير المنشورة .

سێیەم/ سەرچاوەی ئینگلیزییەکان:

- Abdul Kadir, N. B. Y., & Mohd, R. H. (2021). The 5Cs of positive youth development, purpose in life, hope, and well-being among emerging adults in Malaysia. Frontiers in psychology, 12, 641876. > accessed on 20-9-2024.

- Barrett, L. F., Gross, J., Christensen, T. C., & Benvenuto, M. (2001). Knowing what you're feeling and knowing what to do about it: Mapping the relation between emotion differentiation and emotion regulation. Cognition & Emotion, 15(6), 713-724...

- Buhlmann, U., Gleiß, M. J., Rupf, L., Zschenderlein, K., & Kathmann, N. (2011). Modifying emotion recognition deficits in body dysmorphic disorder: an experimental investigation. Depression and anxiety, 28(10), 924-931.

- Demir, S. (2022). Comparison of normality tests in terms of sample sizes under different skewness and Kurtosis coefficients. International Journal of Assessment Tools in Education, 9(2), 397-409.

- Deviant, S. (2021). THE PRACTICALLY CHEATING STATISTICS HANDBOOK. 4th Standardized Beta Coefficient.

- Duncan, A. R., Jaini, P. A., & Hellman, C. M. (2021). Positive psychology and hope as lifestyle medicine modalities in the therapeutic encounter: a narrative review. American Journal of Lifestyle Medicine, 15(1), 6-13.

- Friedman, C. (2018). RESPECT: the relationship between being respected and quality of life of disabled people. Disability Studies Quarterly, 38(2).

- Hatem, G., Zeidan, J., Goossens, M., & Moreira, C. (2022). Normality testing methods and the importance of skewness and kurtosis in statistical analysis. BAU Journal-Science and Technology, 3(2), 7.Glasserman, P. (2001). Linear Regression, Culombia Business School.

- Gür, Ç., & Eser, B. (2023). Positive Thinking Practices in Schools. Problems of Education in the 21st Century, 81(4), 462-480.

- Laham, S. M., Tam, T., Lalljee, M., Hewstone, M., & Voci, A. (2010). Respect for persons in the intergroup context: Self—other overlap and intergroup emotions as mediators of the impact of respect on action tendencies. Group Processes & Intergroup Relations, 13(3), 301-317. on 10-november2021.

- Martyn Shuttleworth, Lyndsay T Wilson .(2009). Definition of Reliability from Explorable.com: https://explorable.com/definition-of-reliability. Retrieved Sep 21, 2024.

- Mayseless, O., & Scharf, M. (2009, July). To respect and be respected as resourceful buffers against aggression in developmental contexts. In SecondHerzliya Symposium.accessed on 21-12-2023.

- Naseem, Z. (2012). Positive Thinking, Coping with Daily Stressors and Health: A Comparison of Male and Female Faculty Members, at University of Education (Doctoral dissertation, University of the Punjab, Lahore, Pakistan).Cuddy, Amy Presence(2015). Bringing Your Boldest Self to Your Biggest Challenges, academic article، available through

- Naseem, Z., & Khalid, R. (2010). Positive thinking in coping with stress and health outcomes: literature review. Journal of Research & Reflections in Education (JRRE), 4(1). [Accessed 2 October 2023].

- Nave, T., & Roman, A. (2018). Is positive thinking magical?. European Proceedings of Social and Behavioural Sciences, 63.. accessed on https://scholar.google.com .

- Orcan, F. (2020). Parametric or non-parametric: Skewness to test normality for mean comparison. International Journal of Assessment Tools in Education, 7(2), 255-265.

- -Rizzolo, Mary Kay.(2018). The Three Rs – Rights, Risk, and Respect, available through https://www. c-q-l. org/resources/newsletters/the-three-rs-rights-risk-and-respect/ on 19-december-2023.

- Rusu, P. P., & Colomeischi, A. A. (2020). Positivity ratio and well-being among teachers. The mediating role of work engagement. Frontiers in psychology, 11, 1608.

- Shahraki, Sedigheh Khodabandeh, others.(2021). The Effect of Positive Thinking Training on Anxiety and Happiness in the Elderly: a Quasi- Experimental Study, doi. org/10. 21203/rs. 3. rs-877610/v1, available through https://www. researchsquare. com/article/rs-877610/v1. On 8-November-2023.

- Shokrpour, N., Sheidaie, S., Amirkhani, M., Bazrafkan, L., & Modreki, A. (2021). Effect of positive thinking training on stress, anxiety, depression, and quality of life among hemodialysis patients: A randomized controlled clinical trial. Journal of education and health promotion, 10(1), 225..

- Stanley, E. G. (1990). The Oxford English Dictionary and Supplement: the integrated edition of 1989.

- Taherkhani, Z., Kaveh, M. H., Mani, A., Ghahremani, L., & Khademi, K. (2023). The effect of positive thinking on resilience and life satisfaction of older adults: A randomized controlled trial. Scientific reports, 13(1), 3478..

- Thadchai, N., Suksawat, J., & Wongtim, S. (2018). Adaptation, Positive Thinking, and Happiness in Work Performance Affecting Preparation to Enter Elderly Social Society. Human Behavior, Development & Society, 19(4).

- Thompson, C. S. (2018). The construct of ‘respect’in teacher-student relationships: Exploring dimensions of ethics of care and sustainable development. Journal of Leadership Education, 17(3), 42-60.

التنزيلات

منشور

2025-01-22

كيفية الاقتباس

عولا ش., & صابر پ. (2025). بیرکردنەوەی ئەرێنیی، پەیوەندیی بە ڕێزگرتنی بەرامبەر لای مامۆستایان لە زانکۆی کۆیە. مجلة العلوم الانسانیة لجامعة زاخو, 13(1), 12–31. https://doi.org/10.26436/hjuoz.2025.13.1.1461

إصدار

القسم

مجلة العلوم الانسانیة لجامعة زاخو