سه‌ره‌ده‌ریكرن ل گه‌ل ره‌گه‌زێ مێ د چه‌ند چیرۆكێن فۆلكلۆریێن ده‌ڤه‌را به‌هدیناندا

ڤه‌كۆلینه‌كا فیمینیزمییه‌ ل دویڤ بنه‌مایێن قوتابخانا لیبڕال فیمینیزم

المؤلفون

  • هودا سلێمان پێرموس قوتابییا خواندنا ماسته‌رێ، پشكا زمان و ئه‌ده‌بێ كوردی، ڤه‌كۆلتییا زانستێن مرۆڤایه‌تی، زانكۆیا زاخۆ، هه‌رێما كوردستانێ- عێراق.
  • حسێن ئوسمان عه‌بدولره‌حمان پشكا زمانێ كوردی، زانكۆیا زاخۆ، فه‌كۆلتیا زانستێن مرۆڤایه‌تی، پشكا زمانێ كوردی، هه‌رێما كوردستانێ- عێراق.

DOI:

https://doi.org/10.26436/hjuoz.2022.10.4.1098

الكلمات المفتاحية:

ڕه‌خنا فیمینیزمی، چیڕۆكا فۆلكلۆری، نێرسالاری، فیمینیزما لیبڕالی، یه‌كسانی

الملخص

ئه‌گه‌ر ئه‌م بالا خوه‌ بده‌ینه‌ جڤاكی و رویدانێن دناڤا جڤاكیدا، دێ بینین كو ڕه‌گه‌زێ مێ ئێك ژ كاراكته‌رێن سه‌ره‌كیێن ژیانا گه‌ڤن و نوییا كوردستانێ بوویه‌، ب تایبه‌ت ئه‌گه‌ر به‌ر ب ژیانا كه‌ڤنارا كوردان بزڤرینه‌ڤه‌، شوین تبلێن ئه‌وان د گشت بوارێن ژیانا كورده‌واریدا، به‌رجسته‌ و دیارن و بێی ئه‌وان ژیان گه‌له‌ك یا ب زه‌حمه‌ت بوویه‌. ئه‌ڤ چه‌نده‌ ژی ب شێوه‌یه‌كی دیار دناڤ ستران و چیرۆك و گشت چه‌قێن ئه‌ده‌بیێن فۆلكلۆرا كوردیدا، یێ ڕه‌نگڤه‌دای و ژ بۆ سه‌لماندنا ڕۆل و گرنگییا ئه‌وێ و ئه‌و زۆرداری نه‌دادپه‌روه‌رییا ب سه‌ر ئه‌ویدا هاتی، هنده‌ك بزاڤ په‌یدابوون و ئێك ژ ئه‌وان بزاڤان، بزاڤا فیمینیزمی بوویه‌. ئه‌ڤ بزاڤه‌ هێدی هێدی هاته‌ دناڤ ئه‌ده‌بیاتیدا و وه‌ك ڕه‌خنه‌كا ئه‌ده‌بی ب ئه‌ركێ هه‌لسه‌نگاندنا به‌رهه‌مان ڕابوویه‌.
ڕه‌خنا فیمینیزمی وه‌كی بزاڤه‌كا ڕه‌خنه‌ییا نوی د چه‌رخێ بووریدا (چه‌رخێ بیستێ) دا گه‌له‌ك گرنگی پێ هاتییه‌دان. فیمینیزم ژ هه‌می لایانڤه ‌گرنگییێ ب ڕه‌گه‌زێ مێ د ده‌ت. ئه‌ڤێ ڤه‌كۆلینێ دویڤچوونا پرس و ئاریشه‌یێن ڕه‌گه‌زێ مێ د چیڕۆكێن فۆلكلۆرییێن كوردیێن ده‌ڤه‌را به‌هدیناندا كرییه‌. ئایا تا چ ڕاده‌ چیڕۆكبێژێ چیڕۆكا فۆلكلۆری شیایه‌ یه‌كسان ته‌ماشه‌ی هه‌ردوو ڕه‌گه‌زێن نێر و مێ بكه‌ت؟ د جڤاكه‌كێ نێرسالاریدا، چیڕۆكبێژێ چیڕۆكێن فۆلكلۆری تا چ ڕاده‌ خوه‌ ژ هزرێن نێرسالارییێ دویركرییه‌ ل ده‌مێ گۆتنا چیرۆكێ؟ ئایا نێرسالاریێ كاریگه‌ریا خوه‌ ل سه‌ر هزرێن چیرۆكبیژێن چیرۆكا فۆلكلۆری كرییه‌؟
ڤه‌كۆلین ژ پێشه‌كییه‌كێ و دوو پشكان پێكدهێت، د پشكا ئێكێدا: ب شێوه‌یه‌كێ تیۆری باس ل چیڕۆكا فۆلكلۆری وه‌ك تێگه‌ھ وپێناس، چه‌مك و پێناسه‌یێن فیمینیزمێ، مێژوویا سه‌رهلدانا فیمینیزمێ بگشتی و قوتابخانا لیبڕال فیمینیزم بتایبه‌تی، تایبه‌تمه‌ندی و هزرا سه‌ره‌كییا قوتابخانا لیبڕاڵ فیمینیزمێ هاتییه باسكرن. د پشكا دوویێدا: چه‌ند چیرۆكێن فۆلكلۆریێن كوردیێن ده‌ڤه‌را به‌هدینان بووینه‌ كه‌ره‌ستێ پڕاكتیكیێ ئه‌ڤێ ڤه‌كۆلینێ.
ڤه‌كۆلین گه‌هه‌شتییه‌ هنده‌ك ئه‌نجامان، نێرسالاری ل سه‌ر چیڕۆكێن فۆلكلۆرییێن ده‌ڤه‌را به‌هدینان یا زاله‌.

المراجع

لیستا ژێده‌ران:

په‌رتووك ب زمانێ كوردی:

جمیل محهد شێلازی. (2005). چیڕۆكێن میللیێن كوردی. سلێمانی: ئینستیتوتی كه‌له‌پوری كوردی.

شوكت ئاڤده‌ل. (2005). گولواز. دهۆك: ده‌زگه‌هێ سپیرێز.

عززه‌دین مسته‌فا ڕه‌سول. (1970). ئه‌ده‌بی فۆلكلۆری كوردی. به‌غدا: وه‌زاره‌تی كاروباری شیمال.

عباس سالح عبدالله. (2009). فیمینیزم له شیعری كوردی دا. سلێمانی: سهنتهری نیشتیمانی بۆ لێكۆلینه‌وه‌ی جێنده‌ر.

حجی جعفر. (2010). گلاڤێژ. دهۆك: ئنستیتویا كهلهپوورێ كوردی

مارگرێت واڵته‌رز. (2021). فێمینیزم. (زامۆ عه‌لی عومه‌ر، المترجمون) سلێمانی: ده‌هزگای رۆشنبیریی جه‌مال عیرفان.

محمد عبدالله ئامێدی. (2019). گوڕیكا مالا كه‌لێ. دهۆك: ئه‌نستیتویا كه‌له‌پوورێ كوردی

نه‌سروڵڵا ئیمامی. (2018). بنه‌ما و میتوده‌كانی ڕهخنهی ئه‌ده‌بی. (سه‌نگه‌ر نازم، و هیمداد حسین،) هه‌لێر: ئاوێز.

نوره‌ فه‌ره‌ج. (2006). فیمینیزم فیكر و ره‌وته‌كانی. (عهبدوللا تاهر به‌رزنجی) سلێمانی

یاسین حسێن. (2017). تووركێ زێران . دهۆك: ئه‌نستیتویا كه‌له‌پوورێ كوردی.

یاسین حسێن. (2021). بووكا سالێ. دهۆك: ئه‌نستیتویا كه‌له‌پوورێ كوردی.

په‌رتووك ب زمانێ عه‌ره‌بی:

نبيلة ابراهيم. (1991). اشكال التعبير في الأدب الشعبي. القاهرة: دار مكتبة الغريب.

رودطر، ن.، 2019. فيمينزم. بيروت: المركز الاسلامي للدراسات الاستراتيجية.

په‌رتووك ب زمانێ ئنگلیزی:

- Cavallaro, D., 2003. Franch Feminist Thyory. London: continuum.

- hooks, B., 2000. Feminism is for everybody. https://files.libcom.org/files/hooks/ ed. Canada: Gloria Watkins.

- hooks, b., 2015. feminist theort from margin to center. https://u1hy851a7.pdcd1.top ed. New York: Routledge Taylor and Francis Group.

گۆڤارێن زانستی:

- عايدة فؤاد النبلاوي. (2015). الحكايات الشعبية العمانية ودلالتها الاجتماعية و االتقافية. مجلة أداب و العلوم الاجتماعية، ژ 351.

- وفيق سليطين. (بلا تاريخ). بزوتنةوةي فيمينيزم. ئايديا، ژ 10.

نامێن ماسته‌ر و دكتورایێ:

- صفا خموم، و وسام لوز. (الجزائر). البعد النفســــي في الحكايــــــة الشعبيـــــة. 2016-2017: جامعة العربي بن مهيدي أم البواقي.

- مريم رمصان. (2011-2012). التجليات النسوية في ترجمة الأدب النسوي. جامعة الجزائر

سایتێن ئه‌لكتڕۆنی:

- Cottais, C. (2021, 4). Marxist and socialist feminism. Retrieved 12 3, 2021, from https://igg-geo.org/wp-content/uploads/2021/04/Technical-Sheet-Marxist-and-socialist-feminism.pdf.

- Gray, Mel, Boddy, & Jennifer. (2010). Making sense of the waves: Wipeout or Still Riding High? Affilia, 6. doi:10.1177/0886109910384069

- احمد عمرو. (2013). النسوية من راديكال حتي الإسلامية. مركز العربي للدراسات الإنسانية،. تاريخ الاسترداد 15 11, 2020، من مركز العربي للدراسات الانسانية. http://search.mandumah.com/Record/453666

- لويس جون جونسون. (2019). ما هو نقد الأدبي. تاريخ الاسترداد 10 11, 2020، من https://www.greelane.com/ar/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9

- ليندا.إم.جي.زيللي. (23 4, 2017). النقد النسوي الليبرالي. تاريخ الاسترداد 10 1, 2020، من https://hekmah.org/%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%8

التنزيلات

منشور

2022-12-30

كيفية الاقتباس

پێرموس ه., & عه‌بدولره‌حمان ح. (2022). سه‌ره‌ده‌ریكرن ل گه‌ل ره‌گه‌زێ مێ د چه‌ند چیرۆكێن فۆلكلۆریێن ده‌ڤه‌را به‌هدیناندا: ڤه‌كۆلینه‌كا فیمینیزمییه‌ ل دویڤ بنه‌مایێن قوتابخانا لیبڕال فیمینیزم. مجلة العلوم الانسانیة لجامعة زاخو, 10(4), 930–941. https://doi.org/10.26436/hjuoz.2022.10.4.1098

إصدار

القسم

مجلة العلوم الانسانیة لجامعة زاخو