به‌رجه‌سته‌بوونا ململانا هێزێن هه‌ڤدژێن دڕاماتیكى د داستانا "شێخێ سه‌نعان" یا (فه‌قیێ ته‌یران) دا ـــ ب نموونه‌یا جورێن مرۆڤ دژى خۆ و مرۆڤ دژى مرۆڤى ـــ
الملخص
داستانا "شێخێ سه‌نعان" یا (فه‌قیێ ته‌یران)، وه‌كو داستانه‌كا ئه‌ده‌بیاتا كلاسیكا كوردى، خودان گه‌له‌ك ساخله‌ت و تایبه‌تمه‌ندیێن دڕاماییه كو د شیاندا هه‌یه به‌رجه‌سته‌بوونا پڕانیا توخم و ته‌كنیكێن دڕامایى تێدا ده‌ستنیشان بكه‌ین. توخمێ گرنگێ ململانا دڕاماتیكى، ب گه‌وهه‌ر و هه‌بوونا دڕامایى دهێته هه‌ژمارتن كو بێى ئه‌ڤى توخمى، ده‌قێ دڕامایى چ تام، باندۆر و باڵـكێشیا خۆ نینه و یێ بێ گیانه؛ چونكى توخمێ ململانێیه كو ژیان و زیندووییێ دده‌ته ده‌قێ دڕامایى و كه‌ڵـه‌ژان، سه‌ره‌نجڕاكێشى و داغباربوونێ تێدا دروست دكه‌ت. سروشتێ دڕاماتیكى یێ ئه‌ڤێ داستانێ ژى، ده‌رگه‌هێ ئه‌وێ چه‌ندێ بۆ ڤه‌كۆله‌ران ڤه‌دكه‌ت، كو بشێین وه‌كو ده‌قه‌كێ دڕامایى سه‌ره‌ده‌ریێ لگه‌ل بكه‌ین. ب تایبه‌تى ژى، توخمێ ململانا دڕاماتیكى كو گه‌له‌ك بهێزى د ئه‌ڤێ داستانێدا به‌رجه‌سته و خویا دبیت. ململانا دڕاماتیكى لدویڤ سروشت، چه‌مك و ڕه‌وشا خۆ، دابه‌شى لسه‌ر چه‌ندین جوران دبیت، مینا: (جورێ تێگه‌هێ ململانێ یێ به‌رجه‌سته، جورێ چۆنیه‌تیا ململانێ و جورێ هه‌بوونا هێزا هه‌ڤدژ). مه ژى جورێ "هه‌بوونا هێزا هه‌ڤدژ" هه‌لبژارتیه؛ چونكى ئه‌ڤ جورێ ململانا دڕاماتیكى، زۆرتر ژ جورێن دیتر لگه‌ل سروشت و ناڤه‌ڕۆكا ئه‌ڤێ داستانێدا دگونجیت. له‌وڕا مه كه‌ره‌ستێ ڤه‌كۆلینا خۆ ژ ئه‌ڤێ داستانێ، لژێر ناڤونیشانێ "به‌رجه‌سته‌بوونا ململانا هێزێن هه‌ڤدژێن دڕاماتیكى د داستانا "شێخێ سه‌نعان" یا (فه‌قیێ ته‌یران) دا ــ ب نموونه‌یا جورێن مرۆڤ دژى خۆ و مرۆڤ دژى مرۆڤى ــ "، هه‌لبژارت.
المراجع
ئیبراهیم، سه‌ید. 2007. خه‌ونامه‌ى كوردى. وه‌رگێڕانى: رزگار كریم. ناوه‌ندى رۆشنبیرى سلێمانى. سلێمانى.
ئیبراهیمى، عه‌بدووللا . 2012. فه‌رهه‌نگى كاوه (فارسى ـ كوردى)، به‌رگى سێیه‌م. چاپخانه‌ى ئاراس _ هه‌ولێر. ده‌زگاى چاپ و بلاوكردنه‌وه‌ى ئاراس. هه‌ولێر
ته‌یران، فه‌قیێ. 2005. دیوانا فه‌قیێ ته‌یران. كۆمكرن و تویژاندن: سه‌عید دێره‌شى. چاپخانا وه‌زاره‌تا په‌روه‌ردێ/هه‌ولێر. ده‌زگه‌ها سپیرێز. دهۆك.
حوسێن، دكتۆر هیمدادى. 2007. ده‌روازه‌یه‌ك بۆ ره‌خنه‌ى ئه‌ده‌بیى كوردى. چاپخانه‌ى خانى/دهۆك. ده‌زگاى موكریانى. هه‌ولێر.
ره‌سووڵ، هه‌ڵمه‌ت بایز. 2012. ره‌هه‌ندى ده‌روونى له چیرۆكه‌كانى شێرزاد حه‌سه‌ندا. چاپخانه‌ى موكریانى. ده‌زگاى موكراینى. هه‌ولێر.
سالار، ئه‌حمه‌د. 2005. هونه‌ر و ژیان. ده‌زگاى چاپ و په‌خشى سه‌رده‌م. سلێمانى.
سوبحان، كامه‌ران. 2005. شانۆ و ناسنامه. ده‌زگاى چاپ و په‌خشى سه‌رده‌م. سلێمانى.
سوبحان، كامه‌ران. 2004. فه‌رهه‌نگى شانۆیى. چاپخانه‌ى تیشك. چاپ و بلاوكردنه‌وه‌ى وه‌زاره‌تى ڕۆشنبیرى. سلێمانى.
سه‌عید، دانا عه‌لى. 2003. هونه‌رى نووسینى دراما و ده‌قى شانۆى خۆماڵى. زنجیره‌ى كتێبى ده‌زگاى چاپ و په‌خشى سه‌رده‌م. سلێمانى.
شوان، ئیبراهیم ئه‌حمه‌د. 2010. فه‌رهه‌نگى سۆفیانه‌ى دیوانى جزیرى و مه‌حوى. چاپخانه‌ى حه‌جى هاشم/هه‌ولێر. له بڵاوكراوه‌كانى ئه‌كادیمیایى كوردى. هه‌ولێر.
قاچى، حافڤ. 2005. فه‌رهه‌نگا قاچى. چاپخانا حه‌جى هاشم/ هه‌ولێر. ده‌زگه‌ها سپیرێز یا چاپ و وه‌شانێ. دهۆك.
مه‌كته‌بى ناوه‌ندیى دیراسات و توێژینه‌وه. 1996. بنیاتنانى شانۆى كوردى. چاپخانه‌ى برایه‌تى. مه‌كته‌بى ناوه‌ندیى دیراسات و توێژینه‌وه‌ى پارتى دیمۆكراتى كوردستان/مه‌كته‌بى سیایى. هه‌ولێر.
محه‌مه‌د تاهر، مه‌كنوون. 2010. دیالۆگ د درامایا كوردیدا ــ ده‌ڤه‌را به‌هدینان وه‌ك نموونه ــ. ناما ماسته‌رێ. كۆلیژا ئادابێ. زانكۆیا دهۆك. دهۆك.
محه‌مه‌د عه‌زیز، كه‌یفى. 2009. ره‌خنه‌ى درامى له رۆژنامه‌نووسیى كوردیدا (باشوورى كوردستان 1970 ــ 1991). نامه‌ى ماسته‌ر. كۆلیژى زمان. زانكۆى سه‌لاحه‌ددین. هه‌ولێر.
نێروه‌یى، شڤان قاسم. 2018. ڕێباز و مژارێن ئه‌ده‌بى. چاپخانا ڕه‌نج/ سلێمانى. ژ وه‌شانێن په‌رتووكخانا خانى. دهۆك.
باكثير، على احمد. 1964. فن المسرحية من خلال تجاربي الشخصية. دار المعرفة. قاهرة.
الزيادات، الدكتور تيسير محمد. 2010. توظيف القصيدة العربية المعاصرة لتقنيات الفنون الاخرى. دار البداية. عمان.
عيد، الدكتور كمال الدين. 2006. اعلام والمصطلحات المسرح الأروبي. دار الوفا لدنيا للطباعة والنشر. الأسكندرية.
6. ذيَدةريَن فارسى:
اگرى، لاجوس. 1383. فن نمایشنامه نویسى. چاپخانه‌ى نوبهار. انتشارات نگاه. تهران.
العنبرى، خالد بن على. تعبیر خواب در پرتو قرێن و سنت. ترجمه‌ى: صلاح الدین توحیدى. نسخه‌ى الكترونى سایت (عقیده).
ایبرمز، ام. اچ و هرفم، جفرى گالت. 1387. فرهنگ توصیفى اصگلاحات ادبى. چاپخانه‌ى هاتف. انتشارات رهنما. تهران.
ێدلر، استلا. 1387. تكنیك بازیگرى. چاپخانه‌ى غزال. نشر مركز. تهران.
باركر، كلاویو. 1387. بازى هاى نمایشى. ترجمه‌ى: داور ێل محمد و محمدرچا ێل محمد. چاپخانه‌ى فرنو. انتشارات نگاه. تهران.
براهنى، رچا. 1368. قصه نویسى. چاپخانه كتیبه. نشر البرز. تهران.
پورعمرانى، روح الله مهدى. 1386. ێموزش داستان نویسى. چاپخانه‌ى گلرنگ. انتشارات تیرگان. تهران.
تامس، جیمز . 1387. تحلیل (فرمالیستى) متن نمایشى: براى بازیگران، كارگردانان و گراحان. ترجمه‌ى: على ڤفر قهرمانى نژاد. چاپ و صحافى سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى. انتشارات سمت. تهران.
جمعى از مۆلفان. 1386. روان شناسى عمومى. چاپ و نشر دانشگاه پیام نور. تهران.
حنیف، محمد. 1384. قابلیتهاى نمایشى شاهنامه. چاپخانه‌ى انتشارات سروش. انتشارات سروش و مركز تحقیقات، مگالعات و سنجش برنامه‌اى. تهران.
داد، سیما . 1385. فرهنگ اصگلاحات ادبى. چاپ دیدێور، انتشارات مروارید. تهران.
دورومى یى، ژاكلین. 1386. تراژدى یونان. ترجمه‌ى: خسرو سمیعى. چاپخانه‌ى نیكا. نشر قگره. تهران.
رچایى، عربعلى. 1382. واژگان توصیفى ادبیات: انگلیسى ــ فارسى. چاپخانه‌ى واحد كامپیوتر فرهنگ معاصر. انتشارات فرهنگ معاصر. تهران.
روحانى، ماجد مردوخ. 1387. فرهنگ فارسى ـ كردى. جلد سوم. چاپخانه‌ى تندیس نقره‌اى. انتشارات دانشگاه كردستان. سنندج.
زرین كوب، دكتر عبدالحسین. 1376. ێشنایى با نقد ادبى. چاپخانه‌ى مهارت. انتشارات سخن. تهران.
ستارى، جلال. 1378. پژوهشى در قصه‌ى شیخ صنعان و دختر ترسا. چاپخانه‌ى سعدى. نشر مركز. تهران.
شمیسا، دكتر سیروس. 1383. نقد ادبى. چاپخانه‌ى رامین. انتشارات فردوس. تهران.
شوالیه، ژان و گربران، ێلن. 1385. فرهنگ نمادها. ترجمه‌ى: سودابه فچایلى. جلد چهارم. چاپ و نشر انتشارات جیحون. تهران.
فروید، زیگموند. 1342. تعبیر خواب و بیماریهاى روانى. ترجمه‌ى: ایرج پورباقر. چاپخانه‌ى فردوسى. مۆسسه‌ى انتشارات ێسیا. تهران.
فروید، زیگموند. 1343. سه رساله ده‌رباره‌ى میل جنسى. ترجمه و تحشیه: هاشم رچى. چاپخانه‌ى كاویان. مۆسسه‌ى انتشارات ێسیا. تهران.
كزازى، دكتر میر جلال الدین. 1393. وخشور ایران. چاپخانه‌ى مهارت. انتشارات معین. تهران
كوپر، جى سى. 1379. فرهنگ مصور نمادهاى سنتى. ترجمه‌ى: ملیحه كرباسیان. چاپخانه‌ى مهارت. نشر فرشاد. تهران.
گورین، ویلفرد ال. 1377. راهنماى رویكردهاى نقد ادبى. ترجمه‌ى: زهرا میهن خواه. چاپخانه‌ى مۆسسه‌ى اگلاعات. انتشارات اگلاعات. تهران.
لكرك، گى و دسولیر، كریستف. 1381. ماجراهاى جاوید تئاتر. ترجمه‌ى: نادعلى همدانى. چاپخانه‌ى جبارى. نشر قگره. تهران.
مارش، كلاویو و ارتیز، گى. 1384. كاوش در الهیات و سینما. ترجمه‌ى: امیر احمدى ێریان و ملك محمدى، نیما و نوروزى، احسان و نیك فرجام، امید و وقفى پور، شهریار. چاپخانه‌ى معراج. انتشارات بنیاد سینمایى فارابى. تهران.
محرابى، رحمت الله. 1372. ێموزش تئاتر. چاپخانه‌ى كامران. انتشارات تربیت. تهران.
مك گى، رابرت. 1387. داستان (ساختار، سبك، اصول). چاپخانه‌ى وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى. انتشارات هرمس. تهران.
مكى، ابراهیم. 1383. شناخت عوامل نمایش. چاپخانه‌ى انتشارات سروش. انتشارات صدا و سیماى جمهورى اسلامى ایران (سروش). تهران.
ملشینگر، زیگفرید. 1366. تاریخ تئاتر سیاسى. چاپخانه‌ى تك. انتشارات سروش. تهران.
موسى، دكتر سید كاڤم و زارعى، فخرى و مرادى، غلامحسین. 1392. بررسى عنصر كشمكش در داستان رستم و سهراب. نشریه ادب و زبان دانشكده شهید باهنر كرمان. شماره 34.
نایت، دیمون. 1388. داستان نویسى نوین. ترجمه‌ى: مهدى فاتحى. چاپخانه‌ى جهان كتاب. انتشارات چشمه. تهران.
نجاتى، دكتر محمد عپمان. 1391. حدیپ و روانشناسى. ترجمه‌ى: حمیدرچا شیخى. چاپخانه‌ى مۆسسه‌ى چاپ و انتشارات ێستان قدس رچوى. انتشارات بنیاد پژوهشهاى اسلامى. مشهد.
نوبل، ویلیام. 1385. راهنماى نگارش گفتگو. ترجمه‌ى: عباس اكبرى. چاپخانه‌ى انتشارات سروش. نشر سروش و اداره‌ى كل پژوهشهاى سیما. تهران.
وایس، لى لى. 1378. تعبیر خواب. ترجمه‌ى: دكتر منصور حكیم جوادى. چاپخانه‌ى عروج. انتشارات كیانوش. تهران.
وكیلى، شروین. 1385. مغز خفته. چاپ و نشر انتشارات اندیشه سرا. تهران.
هاشمى، رقیه و پورنامداریان، دكتر تقى. 1391. فصلنامه‌ى علمى و پژوهشى زبان و ادبیات فارسى دانشگاه ێزاد اسلامى سنندج. شماره‌ى دهم.
El- Ezabi A. Y. _ et.al, Oxford, Oxford university press, England, 1980, p 139.
الحقوق الفكرية (c) 2018 مجلة العلوم الانسانیة لجامعة زاخو
هذا العمل مرخص حسب الرخصة Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
يوافق المؤلفين الذين ينشرون في هذه المجلة على المصطلحات التالية
[CC BY-NC-SA 4.0] يحتفظ المؤلفون بحقوق الطبع والنشر ومنح حق المجلة في النشر الأول مع العمل المرخص له بموجب ترخيص مشاع المبدع للإسناد
الذي يسمح للآخرين بمشاركة العمل مع الإقرار بحقوق التأليف والنشر الأولي في هذا مجلة
مكن للمؤلفين الدخول في ترتيبات إضافية منفصلة للتوزيع غير الحصري للنسخة المنشورة من المجلة، مع الإقرار بإصدارها الأولي في هذه المجلة
يسمح ويشجع المؤلفين على نشر عملهم عبر الإنترنت
