Analysis of derivational process from the perspective of the morpheme-based morphology theory in kurdish and persian

Authors

  • Darya S. Hamad Department of Kurdish language, Faculty of Education, Koya University, Koya, Kurdistan Region,Iraq
  • Sherwan H. Hamad Department of Kurdish, College of Primary Education, Raperin University, Ranya, Kurdistan, Iraq.
  • Yadgar Karimi Department of English and Linguistics, College of Literature and Language, Kurdistan University, Sanaa, Iran.

DOI:

https://doi.org/10.26436/hjuoz.2023.11.4.1199

Keywords:

Morpheme-based morphology, Derivational process, hierarchical and non-hierarchical derivation, class changing and class maintaining derivation.

Abstract

The main purpose of this study is to present the derivational process in the analysis of Kurdish and Persian words from the perspective of the morpheme-based morphological theory of how morphemes are arranged together to form words. Then, the similarities and differences between the two languages within the framework of the derivational process are presented. In this theory, the main unit of morphological analysis is a morpheme, which is a unit comprised of a word or something smaller than a word, whether it is a free morpheme or an affix. Similarly, affixes, like lexical free morphemes, have their lexical entry in the dictionary of every language. Therefore, we have employed the Lieber model of lexical organization, which is a morpheme-based morphology theory. . After that, we have taken some derivational words that are analyzed via this theory within the context of Kurdish and Persian. Finally, the researchers have presented the types of derivational processes in both aforementioned languages.

References

بە زمانی کوردی:

حسین، شمال زکی. (٢٠٢٢). ڕیزبوونی مۆڕفیمە بەندەکان لە زمانی کوردیدا. نامەی ماستەر. فاکەڵتیی پەروەردە. زانکۆی سۆران. سۆران.

حمد، شێروان حسێن. (٢٠١٤). توانای مۆڕفیمی بەند لە دەوڵەمەندکردنی فەرهەنگ و ڕاپەڕاندنی ئەرکی سینتاکسیدا(لێکۆڵینەوەیەکی بەراوردکارییە لەنێوان زمانی کوردی و فارسیدا). نامەی دکتۆرا. سکوڵی زمان. فاکەڵتیی زانستە مرۆڤایەتییەکان. زانکۆی سلێمانی. سلێمانی.

خالد، فاروق عزیز. (٢٠٢١). پێکهاتە یەکهەنگاوییەکان لە زمانی کوردیدا لە چوارچێوەی مۆڕفۆلۆژجیی پێکهێناندا. نامەی ماستەر. فاکەڵتیی ئاداب. زانکۆی سۆران. سۆران.

خدر، عمر صالح. (٢٠٢٢). بەبەرهەمی گیرەکە وشەداڕێژەکان لە ڕۆنانی ناو لە زمانی کوردیدا. نامەی ماستەر. کۆلێژی پەروەردە – قەڵادزێ. زانکۆی ڕاپەڕین. ڕانیە.

ڕەحیمی، کامران. (١٣٨٨). بنەماکانی وشەسازی و وشەڕۆنان لە زمانی کوردیدا. چاپی یەکەم. نشر گوتار. سقز-کوردستان.

عەبدوڵا، نسار فەتاح. (٢٠١٥). دیاردە مۆڕفۆلۆجییەکان لەنێوان زمانی کوردی و ئینگلیزیدا. نامەی ماستەر. فاکەڵتیی پەروەردە. زانکۆی کۆیە. کۆیە.

فەتاح، محەمەد مەعروف ؛ قادر، سەباح ڕەشید (٢٠٠٦)، چەند لایەنێکی مۆڕفۆلۆجی کوردی. چاپی یەکەم، سلێمانی.

قادر، صباح رشید. (٢٠٠٠). هاوبێژی و فرەواتایی لە (گیرەک)دا. نامەی ماستەر. کۆلێژی زمان. زانکۆی سلێمانی.

شوانی، ڕەفیق. (٢٠١٤). وشەسازی زمانی کوردی. چاپی دووەم. کۆمەڵگەی چاپخانەی داودی. کەرکوک.

مارف، ئەوڕەحمانی حاجی. (٢٠١٤). وشەڕۆنان لە زمانی کوردیدا. چاپخانەی ڕۆژهەڵات. هەولێر.

مەحویی، محەمەد. (٢٠١٠). مۆڕفۆلۆژیی و بەیەکداچوونی پێکهاتەکان-مۆڕفۆلۆژیی کوردیی. بەرگی یەکهەم. سلێمانیی. سلێمانیی.

یونس، سەمیرە تۆفیق. (٢٠١٣). سینتاکسی وشە لە زمانی کوردیدا. نامەی ماستەر. کۆلێژی زمان. زانکۆی سەڵاحەدین. هەولێر.

بە زمانی فارسی:

ارکان، فائزە و بیدگلی، تهمینە حیدرپور. (١٣٩٩). صرف: رویکردهای نظری و کاربردی آنها در تحلیل زبان فارسی. چاپ اول. سمت. تهران.

اسلامی پور، نجمە و خیابانی، شهرام مدرس و مدرسی، بهرام و کلباسی، ایران. (١٣٩٥). بررسی و مقایسة ساختواژەهای مرکب پربسامد در زبان فارسی براساس دو الگوی صرفی واژەبنیاد و تکواژبنیاد. فصلنامە مطالعات زبانها و گویشهای غرب ایران، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاە رازی، کرمانشاه، سال سوم، شمارە ١٤، صص ١- ٢٢.

اسلامی پور، نجمە و خیابانی، شهرام مدرس و مدرسی، بهرام و کلباسی، ایران. (١٣٩٨). مقایسة ساختواژەهای مشتق پربسامد در زبان فارسی از منظر صرف واژەبنیاد و صرف تکواژبنیاد. مجلە زبان و زبانشناسی. دورە پانزدهم. شمارە ٢٩. صص ١١٣- ١٣٥.

افراشی، ازیتا. (١٣٩٩). ساخت زبان فارسی. ویراست دوم. چاپ چهارم. سمت. تهران.

اقلی، فرزانە حاج. (١٣٨٨). بررسی ابهامات تحلیل تکواژ در کتب زبان فارسی دورە متوسطە. پایان نامە کارشناسی ارشد. رشتە زبان شناسی همگانی. دانشکدە ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه تهران.

تجویدی، غلامرضا. (١٣٩٨). واژەشناسی انگلیسی همراە با فرایندهای واژەسازی در انگلیسی و فارسی. چاپ یازدهم. سمت. پژوهشکدە تحقیق و توسعە علوم انسانی. تهران.

دهخوارقانی، ساناز و مرند، ناهیدە جلیلی. (١٣٩٩). از تکواژ تا واژە: رویکردە تطبیقی نام مشاغل در زبان فارسی و فرانسە. فصلنامە علمی زبان پژوهی. سال دوازدهم. شمارە ٣٤. صص ٣٧ – ٦٠. دانشگاه الزهرا(س).

رفیعی، عادل. (١٣٩١). صرف ساخت محور: شواهدی از فرایندهای واژەسازی در زبان فارسی. مجمعە مقالات هشتمین کنفرانس زبان شناسی دانشگاه علامە طباطبائی. تهران. دانشگاه علامە طباطبائی.

شقاقی، ويدا. (١٣٩٥). مبانی صـرف. سـازمان مطالعە و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). چاپ نهم. تهران.

طباطبايی، علاءالدين. ( 1376 ). فعل بسيط فارسی و واژەسازی. مركز نشر دانشگاهی. تهران.

علویان، غلامرضا جباری دوست. (١٣٩٠). توصیف فرایندهای واژەسازی به شیوەترکیب در بوستان سعدی. پایان نامە کارشناسی ارشد. دانشکدە علوم انسانی. گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه زنجان.

فرد، ابراهیم کاویانی (١٣٨٥)، مقایسەی لایە بندی، زایایی و ترتیب وندها در زبان انگلیسی و فارسی در چارچوب نظریەی تکواژشناسی واژگانی، پایان نامە کارشناسی ارشد، رشتە زبان شناسی همگانی، دانشگاه شیراز، شیراز.

کلباسی، ایران. (١٣٨٧). ساخت اشتقاقی واژە در فارسی امروز. تهران. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

محمدی، مریم. (١٣٨٨). توصیف وندهای تصریفی و اشتقاقی در گویش کردی کرمانشاهی. پایان نامە کارشناسی ارشد. دانشکدە ادبیات فارسی و زبانهای خارجی. گروه زبانشناسی. دانشگاه علامە طباطبائی.

مشكوەالدينی، مهدی. (1396). دستور زبان فارسی واژگان و پيوندهای ساختی. چاپ نهم. سمت. تهران.

بە زمانی ئینگلیزی:

Bauer, L. (1983). English Word- Formation. Cambridge: Cambridge University Press.

Bochner, H. (1993). Simplicity in Generative Morphology. Berlin/New York: Mouton de Gruyter.

Booij, G. (2010). Construction Morphology. Oxford: Oxford University Press.

Crystal, David. (2008). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. Blackwell Publishing LTD.

Hasplemath, Martin, 2002, Understanding Morphology, New York, Oxford University press, Inc.

Jensen, J.T. (1990). Morphology: word structure in Generative Grammar. Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins.

Kalbasi, I. (2008). The derivative structure of words in contemporary Persian. Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies [In Persian].

Katamba, F. (1993). Morphology. Hampshire and London: Macmillan Press LTD.

Lieber, R. (2009). Introducing Morphology. New York: Cambridge University Press.

Malmkjaer, K. (1991). The Linguistic Encyclopedia. Routledge.

Selkrik, O. E. (1982). The Syntax of Word. The MIT Press. London.

Soltani-Gord Faramarzi, A. (1997). From word to speech (Persian language grammar in a simple way). Tehran: Mobtakeran Publishing House [In Persian].

Trask, R. L. (2007). Language and Linguistics – The Key Concept. second edition. Routledge. London.

Published

2023-11-29

How to Cite

Hamad, D., Hamad, S., & Karimi, Y. (2023). Analysis of derivational process from the perspective of the morpheme-based morphology theory in kurdish and persian. Humanities Journal of University of Zakho, 11(4), 839–853. https://doi.org/10.26436/hjuoz.2023.11.4.1199

Issue

Section

Humanities Journal of University of Zakho